 |
| Philippe de Champaigne, Św. Augustyn (1645-1650) |
Aureliusz Augustyn z Hippony, czyli święty Augustyn (354-430) uznawany jest dzisiaj za jednego z najbardziej wpływowych myślicieli w historii Kościoła katolickiego.
Miejsce urodzenia: Tagasta (dzisiaj tereny północnej Algierii)
Rodzice: Święty Augustyn był synem bogatego patrycjusza (poganina) oraz Moniki – chrześcijanki berberyjskiego pochodzenia
Edukacja: Początkowo uczęszczał do szkół w Tagaście i Madurze. Następnie udał się do Kartaginy, gdzie rozpoczął naukę retoryki (oraz, co bardzo prawdopodobne, literatury)
Błędy młodości Augustyna z Hippony
Święty Augustyn podczas swego pobytu w Kartaginie poznał kobietę, z którą już w wieku 18 lat doczekał się potomka. Pochodzące z nieślubnego łoża dziecko otrzymało imię Adeodatus (Dar Boży). Przez około piętnaście lat żył św. Augustyn w konkubinacie, co bardzo źle wpływało na jego niezwykle pobożną matkę. To właśnie pod jej wpływem zerwał on z kochanką. By móc utrzymać rodzinę, prowadził działalność edukacyjną. Najpierw nauczał w Tagaście, później w Kartaginie i ostatecznie w Rzymie. W tym okresie znalazł się pod silnym wpływem manichejczyków, co odegrało bardzo ważną rolę w jego późniejszym życiu.
Nawrócenie się Augustyna
Przemiana przyszłego świętego nastąpiła dopiero w wieku 32 lat, kiedy to postanowił nawrócić się na chrześcijaństwo. Wielki wpływ na decyzję św. Augustyna miały filozofia Platona oraz neoplatonizm, a także kontakty z chrześcijańskim biskupem – Ambrożym, które św. Augustyn nawiązał w Mediolanie, gdzie wykładał retorykę.
Chrzest, który przyszły święty przyjął w 387 r., stał się przełomowym momentem jego życia. Augustyn porzucił dawne, często niemoralne przyzwyczajenia i zapragnął żyć w stanie celibatu. Po uzyskaniu tego sakramentu autor „Wyznań” wraz z synem i przyjacielem Alipiuszem (cała trójka przyjęła sakrament w tym samym dniu) oraz matką postanowił udać się do rodzinnej Afryki. Dotarli oni jednak tylko do Ostii, gdyż rodzicielka Augustyna zmarła. Postanowili więc wrócić na północ i rozpocząć działalność nauczycielską.
Działalność świętego Augustyna
W 391 r. przyszły święty został wyświęcony na kapłana. Rok później wdał się w polemikę ze swoimi dawnymi współwyznawcami – manichejczykami. Rok 396 to czas, w którym święty Augustyn został mianowany biskupem Hippony (dzisiejsza Annaba w północnej Algierii). Właśnie tam na przełomie wieków rozpoczął św. Augustyn pracę nad dziełem niezwykle intymnym i szczerym – „Wyznaniami”. W tym czasie święty Augustyn przystąpił także do walki z innym odłamem uważanym za heretycki, mianowicie afrykańskimi donatystami. Była to „wojna” niezwykle długa (początki datowane są na rok 400), a jej punkt kulminacyjny stanowiła debata mająca miejsce w 411 r. w Kartaginie.
Następnym „rywalem” świętego Augustyna był mnich Pelagiusz, od którego początek wziął nurt religijny zwany pelagianizmem.
Święty Augustyn zmarł 28 sierpnia 430 r. w mieście, z jakim związał się na najważniejszy okres swego życia – w Hipponie.
Najważniejsze dokonana świętego Augustyna
Święty Augustyn do dzisiaj uważany jest za jednego z najważniejszych myślicieli w historii Kościoła. Był nie tylko gorącym przeciwnikiem rozmaitych sekt i odłamów heretyckich, ale jego przemyślenia wiele wniosły w rozwój wiary chrześcijańskiej. Stworzył on jeden z najbardziej wpływowych systemów myślowych średniowiecza – augustynizm (augustianizm), który stanowił połączenie wiary chrześcijańskiej (głównie Pisma Świętego) z wyrastającymi z pogańskiego gruntu filozofią Platona oraz neoplatonizmem.
Wśród najważniejszych dzieł biskupa Hippony warto wymienić wspomniane wcześniej „Wyznania” oraz „Państwo Boże”, „Traktaty o łasce” oraz „O Trójcy Świętej”.
Filozofia św. Augustyna
Święty Augustyn wierzył, że człowiek składa się z ciała i duszy. Uznawał duszę za część nadrzędną – mogącą istnieć samodzielnie (podczas gdy ciało bez duszy nie mogłoby żyć). Dusza była obrazem Boga, co św. Augustyn dowodził jej rozumnością. Był on także przekonany o tym, iż kobieta i mężczyzna zostali stworzeni jako jedność (echa koncepcji Platona). Chrześcijański myśliciel uzasadniał to faktem, że Bóg w duszę mężczyzny i kobiety wlał tyle samo swego obrazu.
Jeśli chodzi o epistemologię w ujęciu świętego Augustyna, autor „Wyznań” wyodrębnił trzy rodzaje poznania: zmysłowe, rozumowe i mistyczne. Wyznawał on również pogląd, w myśl którego człowiek poznaje Boga apriorycznie – poprzez intuicję i codzienne życie. Równolegle zajmował się poszukiwaniem racjonalnych dowodów na istnienia Boga. Przekonywał, że ludzkie poznanie jest wrodzone, a więc musiało zostać dane człowiekowi przez Stwórcę, który – zatem – istnieje.
Myśliciel z Hippony twierdził, iż Bóg stworzył świat z niczego. Wszystko na ziemi jest więc zależne od Boga i wszystko nosi w sobie Jego dobro. W jego ujęciu zło było niczym więcej niż brakiem dobra. Dlatego nie uważał on, iż Bóg stworzył zło, lecz skłaniał się ku twierdzeniu, że tylko pozwolił złu na istnienie. W dodatku wskazywał św. Augustyn na pozytywne aspekty istnienia zła, takie jak chociażby eksponowanie dobra przez obecność zła.