Islam jest monoteistyczną religią o zasięgu ogólnoświatowym. Jej nazwa pochodzi od arabskiego rdzenia aslam i oznacza „pogodzenie się z wolą Bożą; poddanie się Bogu”. Niektórzy sądzą, że wywodzi się od innego arabskiego słowa – salam, czyli pokój. Wyznawców islamu nazywa się muzułmanami (arab. muslim).
Założycielem islamu był Mahomet (właściwie Muhammad Ibn Abd Allah; ok. 570-632 r.) uznawany przez muzułmanów za ostatniego proroka Bożego, znajdującego się w szeregu rozpoczętym przez Adama i kontynuowanym przez Jezusa. Przy czym Jezus odbiera w islamie wyłącznie cześć jako prorok, a nie Syn Boży; muzułmanie odrzucają także jego śmierć na krzyżu i uważają, że była to tylko śmierć pozorna.
Wyznawcy islamu wierzą, że Mahomet otrzymał objawienie Boże, które później zostało spisane w Koranie (arab. czytanie). Koran jest zatem świętą księgą muzułmanów i zawiera wszystkie najważniejsze zasady doktrynalne. Ich rozwinięciem i uzupełnieniem jest Sunna (Tradycja), składająca się z hadisów, czyli opowieści o czynach, gestach i słowach Proroka Muhammada. Koran i Sunna stały się źródłem prawa (szariatu) i teologii islamu.
Prawo muzułmańskie ma charakter totalitarny – obejmuje wszystkie dziedziny życia wyznawcy islamu. Każdy czyn ludzki, każde zachowanie jest w nim przewidziane, sklasyfikowane i ocenione. Szariat stanowi fundamentem religii, filozofii, etyki i estetyki. Muzułmanie wierzą, że prawo islamu zostało zapisane w „umm al-kitab”, czyli Księdze-Matce znajdującej się w niebie. Święty charakter szariatu powoduje, że człowiek nie ma możliwości jego zmiany, a może uciekać się jedynie do jego interpretacji. Praktyczną wykładnią prawa zajmują się sędziowie mufti, którzy wydają fatwy.
Islam opiera się na pięciu dogmatach, do których należą:
1) Wiara w jednego Boga – stanowi fundament religii muzułmańskiej. Pozostałe dogmaty wyrastają z tej właśnie prawdy. Allah to Bóg całkowicie transcendentny, istniejący poza światem ludzkich doświadczeń, doznań, myśli, jest jeden jedyny i nie ma innego poza Nim. Najcięższym grzechem w islamie jest szirk – występowanie przeciw tawhid, czyli zaprzeczenie jedyności Boga. Monoteizm islamski nie zgadza się z tym, by Bóg mógł mieć Syna; muzułmanie odrzucają chrześcijańską koncepcję Trójcy Świętej. Wyznawcy islamu mają także absolutny zakaz przedstawiania Boga w obrazach oraz malowania ludzi, gdyż zostali oni ukształtowani na podobieństwo Boże. W Koranie jest Allah opisywany w sposób omijający antropocentryczne skojarzenia.
2) Wiara w anioły – w islamie aniołami są niebiańskie istoty o duchowej naturze. Ich główne zadanie polega na przekazywaniu wiadomości od Boga do ludzi. Postępują absolutnie zgodnie z wolą Allaha i jego planem. Ponadto według Koranu każdy człowiek ma dwóch aniołów zapisujących jego dobre i złe czyny. Najważniejsze z nich to: Gibril (Gabriel), Izrai'il (Izrael), Mika'il (Mika'al-Michał), Israil (Rafał).
3) Wiara w święte Księgi – muzułmanie wierzą nie tylko w pismo objawione Mahometowi zwane Koranem, lecz także w Boże objawienia powierzone innym prorokom, uznając Torę, Psalmy Dawidowe i Ewangelie. Wszystkie z nich poza Koranem zawierają jednak pewne błędy; Koran jako jedyny nie przeinacza znaczenia. Został co do słowa natchniony przez Boga. Żydzi i chrześcijanie zostali przez proroka Mahometa określeni „ludami Księgi” (ahl al kitab).
4) Wiara w wysłanników i proroków – według wyznawców islamu Allah nieustanne przysyłał ludzkości posłańców, którzy głosili monoteizm, przekazywali człowiekowi prawdy Boże i ostrzegali go przed grzechem. Koran rozróżnia dwa typy posłańców: proroków – ludzi Starego Testamentu i Ewangelii,