Mormoni to potoczne określenie członków Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych Dnia Ostatniego, założonego przez Josepha Smitha w 1830 r. w Stanach Zjednoczonych.
Joseph Smith twierdził, że w 1823 roku doznał objawienia, w którym ukazał mu się „niebiański wysłannik" — anioł imieniem Moroni, wskazując miejsce ukrycia złotych płyt. Na owych płytach była zapisana historia wzajemnych relacji Boga i ludzi, którzy zamieszkiwali kontynent amerykański w okresie od około 600 lat p.n.e. do 400 roku n.e. Autorami zapisków mieli być starożytni prorocy i kronikarze.
Historia ze złotych płyt została przetłumaczona przez Josepha Smitha z języka egipskiego i następnie ogłoszona jako „Księga Mormona” w 1830 r. Jej tytuł pochodzi od imienia Mormona, który był jednym z ostatnich spośród starożytnych proroków – twórców zapisków.
Wyznawcy Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych Dnia Ostatniego uważają „Księgę Mormona” za świętą księgę, słowo samego Boga i drugie świadectwo o Jezusie Chrystusie (zaraz po Biblii). Do pism świętych należą także: „Nauki i Przymierza” (zbiór objawień, które zostały dane w celu ustanowienia Kościoła Jezusa Chrystusa w dniach ostatnich) oraz „Perła Wielkiej Wartości” (wybór objawień, tłumaczeń i zapisków Josepha Smitha).
Według Księgi Mormona Jezus Chrystus po swoim zmartwychwstaniu najpierw ukazał się uczniom w Starym Świecie, a następnie zstąpił z nieba i ukazał się swoim uczniom w starożytnej Ameryce. Podczas tej wizyty uzdrawiał chorych, nauczał ewangelii, błogosławił dzieci oraz powołał dwunastu apostołów, aby zorganizowali Jego Kościół w Nowym Świecie.
Mormoni wierzą, że Bóg nadal porozumiewa się z ludźmi poprzez żyjących proroków. Jednym z nich miał być założyciel Kościoła – Joseph Smith. Tym samym odrzucają uznawany przez większość wyznań chrześcijańskich dogmat, że Objawienie zostało zakończone na Jezusie Chrystusie i może być tylko wyjaśniane.
Mormoni wierzą w tzw. Boską Trójcę., która składa się z trzech samodzielnych (!) istot – Boga Ojca, Jezusa Chrystusa i w Ducha Świętego. Tym co je łączy jest wspólny cel i wola.
Jednym z charakterystycznych elementów doktryny mormońskiej jest bardzo dosłowne interpretowanie określeń „dzieci Boga”, czy „syn” albo „córka Boga”. Członkowie Kościoła uznają bowiem, że człowiek składa się ze śmiertelnego ciała oraz nieśmiertelnego ducha. Owo ciało człowiek dziedziczy po ziemskich rodzicach, natomiast Ojcem ducha jest Bóg (także nazywany „Ojcem w Niebie”).
Mormoni praktykują chrzest przez zanurzenie. Jest on udzielany dzieciom w 8 roku życia. Ponadto uznają także chrzest zastępczy, który przyjmuje się inne osoby m.in. za zmarłych, oraz rytuał Wieczerzy Pańskiej. Członkowie Kościoła spotykają się co niedzielę na wspólne nabożeństwa. Obchodzą Święta Bożego Narodzenia i Wielkanoc.
Wyznawcy Kościoła mormońskiego wierzą, że na kontynencie amerykańskim zostanie zbudowany Syjon (Nowa Jerozolima), a Chrystus będzie osobiście królował na Ziemi, która uzyska rajską świetność.
Do 1895 r. Mormoni dopuszczali poligamię, uzasadniając to tradycją patriarchalną Starego Testamentu, ale obecnie jest ona zakazana. Ważną rolę dla wyznawców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych Dnia Ostatniego pełnią więzy rodzinne, które uznawane są za wieczne. Stąd mormoni mają zazwyczaj wielodzietne rodziny. Przywiązują wagę do starannego wychowania i wykształcenia swoich dzieci. Wszystkich wyznawców obowiązuje zakaz picia alkoholu, kawy, herbaty, używania tytoniu i innych szkodliwych substancji.
Kościół utrzymuje się z dziesięciny – każdy jego członek oddaje na rzecz wspólnoty 10 procent swoich dochodów. Zasada ta ma swoje źródło w Starym Testamencie.
Na czele Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych Dnia Ostatniego stoi przywódca z tytułem „proroka”, któremu Bóg nieustannie udziela objawień, aby mógł kierować Kościołem zgodnie z Jego wolą. Przywódcę wspomaga 2 doradców i 12 tzw. apostołów. Niżej w hierarchii znajdują się biskupi, główni kapłani i kapłani oraz misjonarze. Kapłaństwo dotyczy wyłącznie mężczyzn. Główny ośrodek Kościoła znajduje się w Salt Lake City (USA).
Kościół posiada aktywny program misyjny – w ponad 350 misjach na świecie działa około 60.000 misjonarzy. Służby na misji mogą podjąć się mężczyźni, którzy ukończyli 19 lat, oraz kobiety powyżej 21 roku życia.
Misjonarze finansują wyjazdy z własnych funduszy, zaś przywódcy Kościoła decydują, dokąd wolontariusze mają się udać. Misyjność nie polega wyłącznie na głoszeniu prawd wiary, ale także na uczestnictwie w akcjach humanitarnych.
Obecnie Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dnia Ostatniego liczy około 14 milionów wyznawców na całym świecie. Jest czwartym pod względem wielkości Kościołem chrześcijańskim w USA.
Mormoni uważają się za chrześcijan, ale odżegnują się od katolicyzmu i protestantyzmu. Twierdzą, że ich Kościół jest kontynuacją pierwotnego Kościoła Chrystusa; ma kształt taki, w jakim Zbawiciel ustanowił go w Nowym Testamencie. Mormoni nie uznają wyznań wiary (credo), które powstały w trzecim i czwartym wieku i są obecnie podstawą wierzeń w większości kościołów chrześcijańskich.
Mormoni w Polsce
Mormoni przybyli do Polski z Niemiec w latach 20-tych XX w i pierwszy ośrodek założyli we wsi Zełwągi na Mazurach. Jako związek religijny zostali zarejestrowani przez państwo w 1977 r. Obecnie ich Kościół liczy ponad tysiąc członków i ponad 150 misjonarzy. Główna siedziba znajduje się w Warszawie. W języku polskim wydawane są liczne książki i broszury informacyjne. Misjonarzy Kościoła można spotkać na ulicach m.in. w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Poznaniu, Lublinie, Wrocławiu, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Sosnowcu, Szczecinie i w Kielcach.