Błogosławieństwo i adoracja
Błogosławieństwo (łac. benedictio, od benedicere – dobrze mówić, życzyć dobra, upraszać łaskę) jest spotkaniem Boga i człowieka – w modlitwie błogosławieństwa człowiek odpowiada Bogu na Jego dary; przyjmuje je i sam błogosławi Pana. Stąd można wyróżnić dwie podstawowe formy tej modlitwy: najpierw jest ona zanoszona w Duchu Świętym przez Chrystusa do Boga Ojca (błogosławimy Boga, ponieważ On nas pobłogosławił), a następnie człowiek błaga o łaskę Ducha, który przez Chrystusa zstępuje od Ojca (Bóg Ojciec błogosławi wiernego).
Błogosławieństwem nazywa się także obrzęd kończący sprawowanie liturgii w Kościele katolickim. Wówczas kapłan wypowiada następującą formułę: Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, i Duch Święty.
Błogosławieństwo można traktować jako modlitwę uwielbienia, wysławiania Boga, ale też modlitwę prośby o Jego łaskę i przychylność – często mówi się, że „prosimy o Boże błogosławieństwo”; innymi słowy: prosimy o dar Boży.
Adoracją nazywa się z kolei postawę człowieka, który uznaje się za stworzenie przed swoim Stwórcą. Adorować to wysławiać wielkość Boga oraz wszechmoc Zbawiciela, który przez swoją śmierć odkupił grzechy ludzkości. Człowiek, który adoruje, uniża się przed Bogiem, jest świadom swojej małości względem Stwórcy i milczy przed Panem. Adoracja napełnia człowieka pokorą, jest najwyższym kultem w Kościele i przysługuje wyłącznie Bogu.
Modlitwa prośby
Modlitwa prośby (zwana również błagalną) jest wyrazem świadomości człowieka, że jako stworzenie nie jest panem własnego losu. Człowiek, który prosi, zdaje sobie sprawę ze swojego związku z Bogiem.
Człowiek, który prosi o coś Boga, na pierwszym miejscu wyraża swoją prośbę o przebaczenie, zgodnie ze słowami celnika: Miej litość dla mnie, grzesznika (Łk 18,13). Poprzedza ona właściwą modlitwę, nawet jeśli nie jest ona wyrażona słowami. Modlitwa prośby uwidacznia ufność wobec Boga: „o co prosić będziemy, otrzymamy od Niego” (1 J 3, 22). Każda modlitwa zostanie zatem wysłuchana i każda potrzeba człowieka może stać się przedmiotem prośby, dlatego Kościół, za św. Jakubem Apostołem i za św. Pawłem, zachęca wiernych do modlitwy w każdej sytuacji. Przy modlitwie prośby należy jednak zawsze pamiętać, że Bóg spełnia prośby człowieka nie zawsze dokładnie tak, jak wierny to sobie wyobrażał.
Prośba chrześcijańska skupia się na pragnieniu Królestwa, które nadchodzi, zgodnie z nauczaniem Jezusa: Starajcie się naprzód o królestwo i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane (Mt 6,33). Przez modlitwę każdy ochrzczony przyczynia się do przyjścia Królestwa.
Modlitwa wstawiennicza
Wstawiennictwo jest modlitwą prośby. Przybliża modlącego się do Jezusa, gdyż to Chrystus jest jedynym wstawiającym się u Boga Ojca za wszystkich ludzi, a w szczególności za grzeszników. Jest Tym, który „zawsze żyje, aby się wstawiać za nimi” (Hbr 7, 25).
Chrześcijanin powinien wstawiać się w swojej modlitwie za innymi, nawet za tymi, którzy wyrządzają mu krzywdę. Bowiem wstawiennictwo chrześcijańskie nie zna granic i, zgodnie ze słowami św. Pawła, należy modlić się „za wszystkich ludzi, za królów i za wszystkich sprawujących władzę” (1 Tm 2, 1-2), za prześladowców (Rz 12, 14) oraz za tych, którzy odrzucają Ewangelię (Rz 10,1).
Modlitwa dziękczynienia
Dziękczynienie jest cechą charakterystyczną modlitwy chrześcijańskiej. Każde wydarzenie oraz każda potrzeba może stać się jej podmiotem, do czego nawoływał św. Paweł: W każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was (1 Tes 5, 18). Modlitwa dziękczynna jest wyrazem wdzięczności wobec Boga za Jego dary. Za szczególną formę tej modlitwy uznaje się Eucharystię, dlatego chrześcijanin najpełniej wyraża swoje dziękczynienie poprzez uczestnictwo w liturgii Mszy Świętej.
Modlitwa uwielbienia
W modlitwie uwielbienia człowiek wysławia Boga, nie ze względu na to, co On czyni (wówczas mielibyśmy do czynienia z modlitwą dziękczynną), ale z samego faktu, że On jest.
Ten rodzaj modlitwy określany jest także doksologią (gr. doxa – chwała, logos – słowo). Przykładami doksologii są hymny Chwała Ojcu oraz Chwała na wysokości Bogu. Z kolei za mistrza modlitwy uwielbienia uznawany jest król Dawid, któremu tradycja przypisuje autorstwo Psalmów.
Jedną z najbardziej znanych modlitw uwielbienia jest hymn Magnificant, którego treść znajduje się w Ewangelii św. Łukasza. Ewangelista umieszcza modlitwę po nawiedzeniu św. Elżbiety i wkłada jej słowa w usta samej Maryi.