Na Zachodzie dominuje pogląd, że muzułmanka to kobieta zniewolona i pozbawiona wszelkich praw. Tymczasem rola i miejsce kobiety w islamie zależy nie tylko od uwarunkowań religijnych, ale również od uwarunkowań kulturowych i ortodoksyjności kraju, w którym mieszka. Trzeba bowiem pamiętać, że chociaż pozycja kobiet została określona w Koranie i Sunnie, to jednak interpretacja zawartych w nich zakazów i nakazów zależy od konkretnej szkoły prawnej (łącznie jest ich pięć; cztery sunnickie i jedna szyicka).
Nie ma wątpliwości, że porównując status, jaki kobieta miała w epoce przedmuzułmańskiej z pozycją, jaką nadał jej islam, jej sytuacja uległa poprawie. Razem z wprowadzeniem nowej religii zniesiono m.in. zwyczaj „wadu", czyli zabijania niemowląt płci żeńskiej, małżeństwa czasowe (są jeszcze legalne w szyizmie) oraz ograniczono liczbę żon do czterech.
Islam w przeciwieństwie do chrześcijaństwa nie obciąża kobiet odpowiedzialnością za wygnanie człowieka z owego Raju. W religii muzułmańskiej podkreśla się, że Adam i Ewa splamili się grzechem wspólnie i wspólnie zasłużyli na karę. Ewa w interpretacji islamu nie jest kusicielką i archetypem kobiety zwodniczej.
W sprawach wiary panuje absolutna równość między mężczyzną i kobietą wobec Boga: „Ktokolwiek pełni dobre dzieła – mężczyzna czy kobieta – i jest wierzącym – tacy wejdą do Ogrodu i nie doznają niesprawiedliwości nawet na łupinkę daktyla" (Koran 4:124). Muzułmański raj czeka zatem wyznawców islamu obojga płci. Warunkiem zbawienia jest wypełnianie obowiązków religijnych. Są one wspólne dla kobiet i dla mężczyzn. Allah wymaga od nich: uznania Go za jedynego Boga, modlitwy, postu, jałmużny i odprawienia pielgrzymki do Mekki. Pobożność otwiera zatem bramy raju, bez względu na płeć.
Wspólne obowiązki religijne nie są jednak równoznaczne ze wspólnymi obowiązkami oraz funkcjami społecznymi. Wyższość mężczyzny nad kobietą jest akcentowania w Koranie wielokrotnie. W świetle islamu kobieta przedstawiana jest jako istota bezbronna i potrzebująca wsparcia. Obowiązkiem ojca, a później męża jest zapewnienie jej opieki, bezpieczeństwa, zaspokajanie potrzeb materialnych, a także czuwanie nad jej postępowaniem.
W świetle islamu wyższość mężczyzny nad kobietą wynika z jego przewagi materialnej i fizycznej oraz odpowiedzialności za partnerkę. Jest on także dla niej autorytetem moralnym. Z kolei muzułmanka powinna być posłuszna i oddana mężowi (który ma prawo owo posłuszeństwo wymusić nawet przy użyciu siły) oraz rodzinie. Jej priorytetowym obowiązkiem jest czuwanie nad ogniskiem domowym i wychowywanie dzieci.
Pozycja kobiety-matki jest w islamie bardzo wysoka i obdarzona ogromnym szacunkiem. Zgodnie bowiem z jednym z hadisów: „wobec mężczyzny największe prawa ma jego matka”. Kobieta nie ma natomiast obowiązku utrzymywać się sama czy też uczestniczyć finansowo w utrzymaniu rodziny nawet jeśli zarabia własne pieniądze. Należy też podkreślić, że macierzyństwo i opieka nad domem w kulturze islamu nie są postrzegane jako mniej znaczące niż kariera zawodowa. Muzułmanki mają także prawo do edukacji i mogą zdobywać wyższe wykształcenie.
Islam dopuszcza wielożeństwo, ale obecnie jest ono coraz rzadziej praktykowane ze względu na możliwości finansowe – mężczyzna musi utrzymać kobietę, którą poślubi, a poza tym wszystkie swoje żony traktować równo w aspekcie poświęconego im czasu i pieniędzy. W rzeczywistości to monogamia jest normą, a poligamia wyjątkiem. Poza tym muzułmanka może nie wyrazić zgody na małżeństwo męża z inną kobietą.
Kobieta ma prawo odmówić zamążpójścia. Nie może natomiast poślubić niemuzułmanina. Małżeństwo powinno opierać się na wzajemnym szacunku, zrozumieniu oraz miłości. W islamie dopuszcza się również rozwód, chociaż ze wszystkich uczynków dozwolonych wiernym jest on dla Boga jedną z „najwstrętniejszych rzeczy". O rozwód może wystąpić zarówno kobieta jak i mężczyzna. Islam przyznaje także kobiecie prawo do dziedziczenia, przy czym dziedziczy ona jedynie połowę tego, co mężczyzna. Otrzymane w spadku dobra nie wchodzą w skład wspólnoty małżeńskiej i kobieta może dysponować swoim majątkiem według uznania. Ponadto w przypadku rozwodu wszystkie byłe żony są przez byłych mężów alimentowane w zasadzie aż do ewentualnego powtórnego zamążpójścia.
Wyższość świata męskiego nad żeńskim przejawia się w sądownictwie, gdzie świadectwo kobiety jest uważane za mniej wiarygodne niż mężczyzny (potrzeba dwóch zeznań kobiet przy jednym składanym przez mężczyznę). Ponadto w niektórych krajach islamskich istnieją przepisy zakazujące kobietom odwiedzania niektórych miejsc użyteczności publicznej. W Arabii Saudyjskiej nie wolno im nawet prowadzić samochodu.
Koran nakazuje kobietom zachowanie skromności i zakrywanie ciała przed napastliwymi spojrzeniami. W efekcie istotną kwestią w islamie stał się strój kobiety w miejscu publicznym. Na ulicach krajów europejskich przede wszystkim spotyka się muzułmanki ubrane w hidżab, czyli chustę zakrywającą włosy, uszy i szyję, ale nie ramiona i twarz. Do innych strojów, które uznawane są za odpowiednie należą: burka (strój zakrywający całe ciało, w tym oczy zakryte siatką umożliwiającą widzenie), nikab (strój zakrywający całą twarz z wyjątkiem oczu) oraz czador (najczęściej czarny strój bez otworów na ręce). Sam Koran nie nakazuje kobietom zakrywać twarzy. Zwyczaj ten został przyjęty przez muzułmanów najprawdopodobniej z Bizancjum, gdzie zasłonięta twarz świadczyła o arystokratycznym pochodzeniu. Obecnie chusta bardzo często stanowi dla muzułmanek symbol przynależności do islamu.
W niektórych wspólnotach muzułmańskich (głównie w Egipcie, Sudanie, Somalii, Etiopii i innych krajach Afryki subsaharyjskiej) praktykuje się obrzezanie kobiet. Nie ma ono jednak uzasadnienia ani w Koranie ani w Sunnie. Nie należy do szariatu (prawa muzułmańskiego), ale do prawa zwyczajowego. Wynika z przekonania, że jest z natury „rozwiązła” i wymaga „poskromienia”. Wiele kobiet umiera po przeprowadzonym zabiegu obrzezania.