Co to jest buddyzm
Buddyzm jest uważany jednocześnie za religię oraz za system filozoficzny. Zawiera całą gamę różnorodnych tradycji, wierzeń i praktyk. Ma zasięg ogólnoświatowy. Powstał w VI w. p.n.e. w Indiach. Jego założycielem i twórcą podstawowych założeń był Siddhartha Gautama (ok. 566 - ok. 486 przed Chr.) zwany Buddą czyli Oświeconym (nadaje mu się również przydomek Śiakjamuni, czyli mędrzec z rodu Śiakjów).
Buddyzm zalicza się do religii nonteistycznych, czyli takich, które nie wykluczają istnienia Boga, ale również nie wykluczają jego nieistnienia. Jest także systemem autosoteriologicznym, gdyż wskazuje drogę do samowyzwolenia, która jest dostępna dla każdego, kto tylko zechce ją praktykować. Nie odwołuje się przy tym do Boga – Zbawcy. Równocześnie buddyści wyznają wiarę w istnienie istot nadprzyrodzonych (np. dewy). Podlegają one jednak – tak jak człowiek – procesowi zmian, upadku i śmierci.
Buddyści uważają Buddę (Siddharthę Gautama) za mistrza duchowego, za nauczyciela, ale nie jest on w ich oczach Bogiem ani zbawicielem.
Każdy człowiek – w świetle nauki buddyzmu – ma naturę Buddy, tj. dyspozycje, dzięki którym może się wyzwolić własnym wysiłkiem z cierpienia i osiągnąć oświecenie.
Buddyzm opiera się na Czterech Szlachetnych Prawdach głoszonych przez Siddharthę Gautamę oraz na przedstawionej przez niego Ośmiorakiej Ścieżce, która prowadzić ma do ustania cierpienia i osiągnięcia oświecenia (nirwany).
Buddyzm przejął z hinduizmu:
- prawo karmana (prawo przyczyny i skutku), które głosi, że każde działanie człowieka pociąga za sobą skutki – negatywne bądź pozytywne, które wpływają na jego obecne życie oraz jego przyszłe egzystencje.
- prawo samsary, czyli nieustannego kołowrotu ponownych narodzin i śmierci.
Buddyści wierzą, że wszystkie istoty nieustannie umierają i odradzają się ponownie na różnych poziomach egzystencji w zależności od zebranej karmy. Według buddyzmu można odrodzić się w jednej z 6 krain: w świecie bogów, świecie półbogów, w świecie ludzi (tylko w nim można uzyskać Oświecenie), w świecie zwierząt, w świecie głodnych duchów bądź w świecie istot piekielnych.
Buddyzm traktowany jest jednak przez ortodoksyjnych hindusów jako herezja, gdyż ponieważ Budda jednoznacznie sprzeciwiał się władzy braminów, systemowi kastowemu i nie uznawał autorytetu Wed.
Kluczowym pojęciem dla buddyzmu jest pojęcie nirwany. Nirwana jest stanem umysłu wolnego od wszelkiego pragnienia, w którym poczucie oddzielnego „ja” zostaje odrzucone. Osoba, która osiągnie nirwanę, ostatecznie uwalnia się również z cyklu narodzin i śmierci.
Buddyści wierzą w tzw. Prawo Współzależnego Powstawania mówiące, że zarówno świat jak i człowiek nie posiadają żadnej trwałej istoty (duszy, ducha, osobowego „ja”), lecz są wynikiem zmieniających się warunków. Innymi słowy, wszystkie zjawiska są ze swej natury puste, nie mają własnej esencji, gdyż zależą od wielu różnych czynników. Ową pustkę określa się słowem śunjata. Według buddyzmu także istnienie niezmiennego ego jest jedynie iluzją.
Wyznawcy buddyzmu skupiają się na indywidualnej praktyce. Jej podstawą jest medytacja oraz zachowywanie głównych zasad etycznych: majtri (przyjazne nastawienia wobec wszystkich istot), ahinsy (nieczynienia krzywdy żadnej z nich), karuny (miłosierdzia).
Nie istnieje jakaś specjalna forma przyjęcia buddyzmu i nie ma wyznania wiary – buddystą staje się o prostu ten, kto podzielając wiarę w Cztery Szlachetne Prawdy zaczyna dążyć do wyzwolenia. W niektórych tradycjach nawrócenie łączy się jednak z wypowiedzeniem formuły przyjęcia schronienia w tzw. trzech klejnotach buddyzmu:
