Monarchia – definicja
Terminem monarchia (gr. monarchia – jedynowładztwo, monos – jedyny, archo – władam) możemy określić formę państwa, w której suwerenną władzę zwierzchnią jako głowa państwa sprawuje monarcha (może nim być król, wielki książę, sułtan, cesarz etc.), pełniący swoje obowiązki dożywotnio i z reguły dziedzicznie.
Monarchia – cechy
Monarcha w tym systemie pełni zdecydowanie najważniejszą rolę, posiada ogromne uprawnienia – w historycznych formach monarchii, takich jak monarchia patrymonialna i absolutna, był nawet źródłem prawa i jednocześnie mu nie podlegał, nie ponosił odpowiedzialności za swoje czyny.
W toku dziejów funkcjonowało wiele odmian monarchii, obok wspomnianych już patrymonialnej oraz absolutnej, konstytucyjna (parlamentarna), dziedziczna oraz elekcyjna. Obecnie spotykamy głównie monarchie konstytucyjne, różniące się od monarchii z wcześniejszych epok przede wszystkim tym, że monarcha posiada tutaj jedynie władzę reprezentacyjno-ceremonialną, czasem również arbitralną, jest pewnego rodzaju symbolem narodowym świadczącym o historii, potędze i tradycji kraju. Głowa państwa w tym wypadku sprawuje swoje funkcje albo na podstawie wyboru (monarchia elekcyjna), albo poprzez dziedziczenie (monarchia dziedziczna).
W związku z licznymi odmianami monarchii trudno wyróżnić cechy występujące we wszystkich jej typach. Jednak uogólniając wskazać można następujące cechy:
1. monarcha jest suwerenną władzą zwierzchnią o bardzo dużych kompetencjach i niemal nieograniczoną; całość władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej przypada monarsze, dla łatwiejszego kierowania państwem wspiera się na wyspecjalizowanych instytucjach;
2. głowa państwa pełni swoją funkcję dożywotnią i w większości przypadków dziedzicznie (dotyczy to zwłaszcza historycznych form monarchii);
3. władza monarchy pochodzi od Boga lub jest ukonstytuowana poprzez silną i długowieczną tradycję;
4. monarchia jest z przeważnie mocno scentralizowana;
5. dużą rolę w państwie monarchicznym odgrywa biurokracja i sprawny system fiskalny, odpowiedzialny za ściąganie podatków;
6. monarcha jest twórcą prawa i zwykle mu nie podlega.