Republika - definicja
Republika (z łac. res publica – rzecz wspólna, publiczna) to forma państwa, w której władzę przez określony czas sprawuje osoba lub grupa ludzi (organ kolegialny), które uzyskały władze na mocy wyboru przez obywateli. W tym znaczeniu to przeciwstawienie monarchii. Jest to rozumienie republiki w sensie gatunkowym, z kolei w sensie rodzajowym republika jest państwem praworządnym będącym wspólnym dobrem obywateli.
Cechy republiki
Republika to typ ustroju, w którym władza nie przysługuje nikomu z racji tradycji czy urodzenia, fundamentalną zasadą jest obieralność i kadencyjność urzędników państwowych, nawet na najwyższym szczeblu, takich jak prezydent. Kadencyjność oraz pochodzenie władzy z demokratycznych wyborów to dwie najważniejsze cechy republiki. Wśród charakterystycznych właściwości republiki zaliczyć również należy ogromne rola obywateli w sprawowaniu władzy (to oni dokonują wyboru swoich przedstawicieli). Wśród innych cech republiki możemy wskazać na samodzielność oraz niezależność podmiotów systemu politycznego – parlamentu (legislatywy), władzy wykonawczej (egzekutywy) oraz wymiaru sprawiedliwości przy jednoczesnym uzupełnianiu się. wreszcie warto również wspomnieć o kolejnej cesze republiki – odpowiedzialności prawnej i politycznej głowy państwa za swoją działalność.
Republika jako forma rządów znana jest już od starożytności, chociaż do końca XVIII występowała stosunkowo rzadko. Wśród najbardziej wyraźnych przykładów i jednocześnie wzorów tego typu ustroju można wskazać na demokrację ateńską oraz ustrój starożytnego Rzymu. Od czasów nowożytnych jest to najbardziej popularna, obok monarchii, forma ustrojowa. Przykładem może być republika francuska, którą zapoczątkowały wydarzenia rewolucji francuskiej oraz Stany Zjednoczone.
Odmianami republiki w znaczeniu gatunkowym są: oligarchiczna, demokratyczna, autorytarna oraz arystokratyczna. Współcześnie funkcjonują dwa rodzaje republiki: prezydencka oraz parlamentarna.