Biografia
John von Neumann urodził się w 1903 roku w Budapeszcie na Węgrzech. Kilka razy zmieniał formę swojego imienia w zależności od miejsca pobytu. Miał korzenie semickie. Pochodził z zamożnej rodziny bankierów. Po I wojnie światowej jego rodzina wyemigrowała do Austrii, jednak wkrótce powróciła do Budapesztu. Za czasów rządów Kuna na Węgrzech panowały nastroje antysemickie, co odbijało się na życiu całej rodziny.
Neumann od dzieciństwa zdradzał ponadprzeciętne zdolności, między innymi dysponował fotograficzną pamięcią. Uczył się w Gimnazjum Ewangelickim w Budapeszcie. Już na tym etapie edukacji zaczął publikować swoje prace matematyczne.
 |
| John von Neumann |
Studiował matematykę i chemię na uniwersytetach w Budapeszcie, Zurychu, Getyndze, Hamburgu i w Berlinie. Następnie podjął pracę w ostatnim z wymienionych ośrodków naukowych. W 1926 roku został doktorem nauk matematycznych w Budapeszcie.
W 1930 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zaczął pracować na Uniwersytecie Princeton. Jednocześnie był związany z uczelnią w Berlinie, jednak po dojściu Hitlera do władzy ostatecznie zrezygnował z pracy w Europie.
W 1933 roku otrzymał stanowisko profesora matematyki na Uniwersytecie Princeton, a także został współredaktorem „Annals of Mathematics”. Jego pierwszą żoną była Marietta Kovesi, z którą miał córkę Marinę. Małżeństwo rozpadło się w 1937 roku. Drugą żoną Neumanna została węgierka Klara Dan.
W 1943 roku uczony zaangażował się w projekt Manhattan, którego celem było stworzenie amerykańskiej bomby atomowej. Zajmował się również działalnością polityczną, jako członek Target Committee wpływał na decyzję o miejscu zrzucenia wyprodukowanej bomby.
Neumann zmarł w 1957 roku w Waszyngtonie w wyniku choroby nowotworowej. Przed śmiercią nawrócił się na katolicyzm. Był laureatem niezliczonych nagród naukowych oraz członkiem Akademii Nauk wielu państw świata.
Dokonania
Neumann był jednym z najwybitniejszych węgierskich matematyków, którego odkrycia stanowiły znaczący wkład w wiele dziedzin nauki. Przede wszystkim uważa się go za twórcę teorii gier oraz teorii automatów komórkowych.
Uczony znacząco przyczynił się również do rozwoju mechaniki kwantowej. Szczególnie interesowały go przestrzeń Hilberta i entropia. Jego odkrycia znalazły zastosowanie w meteorologii, zapoczątkował bowiem numeryczną prognozę pogody. Dokonania Neumanna wywarły znaczący wpływ na rozwój informatyki. Opracował on architekturę komputerową zwaną architekturą Neumanna.