Brahmagupta – biografia i dokonania

Brahmagupta był słynnym indyjskim matematykiem i astronomem. Urodził się około 597 roku w Bhinmal w północnych Indiach za panowania dynastii Gurjara. Brahmagupta kierował obserwatorium astronomicznym w Ujjain, które stanowiło jednocześnie najważniejszy ośrodek matematyczny starożytnych Indii.

W okresie pracy w obserwatorium matematyk napisał cztery ważne dzieła: „Cadamekela” (624), „Brahmasphutasiddhanta” (628), „Khandakhadyaka” (665) i „Durkeamynarda” (672). Drugi z wymienionych tekstów („Odsłona Wszechświata”) jest najważniejszą pracą Brahmagupty i jednocześnie jednym z najistotniejszych traktatów matematycznych w historii tej nauki, zwłaszcza takich jej działów, jak arytmetyka, algebra i geometria.

Myśliciel jako pierwszy wprowadził bowiem pojęcia zera i liczb ujemnych. Zero zostało zdefiniowane jako cyfra, która powstaje jako rezultat pomniejszenia liczby o nią samą. Brahmagupta zapoczątkował również graficzny zapis tej liczby i objaśnił cyfry arabskie.

To właśnie przetłumaczenie wspomnianego dzieła na język arabski w VIII w. zapoczątkowało system cyfr arabskich. Dla odróżnienia liczb dodatnich i ujemnych matematyk zastosował metaforyczne określenia: „majątek” i „dług”. Ujemność zaznaczał graficznie w postaci punktu nad liczbą. 

Ponadto Brahmagupta w swoich traktatach określił także algorytm obliczania pierwiastka kwadratowego, wzór na pole czworokąta wpisanego w okrąg oraz metodę rozwiązywania równań kwadratowych.

Działania matematyczne towarzyszyły myślicielowi w jego rozważaniach nad naturą kosmosu. Brahmagupta zajmował się bowiem zjawiskami astronomicznymi takimi, jak zaćmienie słońca i księżyca, fazy księżyca, system planetarny. Krytykował on pojecie statycznej i płaskiej Ziemi, a także przewidywał istnienie grawitacji. Matematyk zmarł w Indiach w 670 roku.