Św. Wawrzyniec był jednym z siedmiu diakonów Kościoła rzymskiego za czasów papieża Sykstusa II (257-258 r.). Należał w początkach chrześcijaństwa do najbardziej popularnych świętych, jednak historia nie przekazała szczegółowych informacji o jego życiu i działalności duszpasterskiej. Natomiast wiele osób sławiło jego bohaterską śmierć, m.in. św. Augustyn oraz św. Leon Wielki. Co więcej, św. Augustyn pisał, że tak, jak Jerozolima szczyci się św. Szczepanem, tak Rzym jest dumny ze św. Wawrzyńca.
Według zachowanych Akt Męczeństwa Wawrzyniec miał pochodzić z Hiszpanii, a jego rodzicami byli Orencjusz i Pacjencja. Papież Sykstus II powierzył mu administrację majątkiem Kościoła oraz opiekę nad ubogimi Rzymu. Tradycja głosi, że Wawrzyniec zginął właśnie dlatego, że nie zgodził się na przekazanie dóbr kościelnych w ręce namiestnika rzymskiego. Co więcej, gdy zażądano od niego wydania skarbu kościelnego, Wawrzyniec zgromadził wiernych i odpowiedział: Oto są prawdziwe skarby Kościoła. Ponadto diakon spodziewając się aresztowania i tortur, rozdał wszystkie pieniądze kościelne ubogim.
Po tym zdarzeniu cesarz Walerian skazał go na prawdziwe katusze – nakazał rozciągnąć go na żelaznych rusztach i wolno podgrzewać i piec żywcem w ogniu. Ciało męczennika pochował kapłan św. Justyn. Na jego grobie cesarz Konstantyn Wielki wystawił bazylikę.
Liturgiczny obchód ku czci św. Wawrzyńca, diakona i męczennika, przypada na dzień 10 sierpnia i ma rangę święta. Jego imię weszło także do Kanonu rzymskiego (dzisiaj I modlitwa eucharystyczna). Niemcy przypisywali mu swe zwycięstwa nad Madziarami w X w.
W ikonografii św. Wawrzyniec przedstawiany jest jako diakon w dalmatyce, czasami jako diakon ze stułą. Do jego atrybutów należą: księga, krata (ruszt), palma (symbol męczeństwa), otwarta szafka, a w niej księgi Ewangelii, sakiewka, zwój.
Patronat
Św. Wawrzyniec jest patronem Hiszpanii i Norymbergi, diecezji pelplińskiej i Wodzisławia Śląskiego.
Święty Wawrzyniec patronuje także ubogim, piekarzom, kucharzom, bibliotekarzom, administratorom, oraz pszczelarzom. Wzywano go w czasie pożarów i przeciw chorobom reumatycznym oraz w poparzeniach. Według legendy miał schodzić co piątek do czyśćca, by wybawić choćby jedną duszę.
Ku czci św. Wawrzyńca wystawiono w Polsce ponad 100 kościołów.