Św. Teresa (de Cepeda y Ahumada; nazywana również Teresą od Jezusa, Teresą Wielką) urodziła się 28 marca 1515 r. w miejscowości Avila w Hiszpanii. Pochodziła ze szlacheckiej i zamożnej rodziny. Od dziecka interesowała się żywotami świętych i chciała ich naśladować. Jako 7 letnia dziewczynka postanowiła nawet uciec do Afryki, aby tam z rąk Maurów ponieść śmierć męczeńską. Na szczęście wujek zniweczył jej plany. Osiem lat później Teresa została oddana do internatu augustianek w Avila, a mając 20 lat wstąpiła do klasztoru karmelitanek w rodzinnym mieście. To, co tam zastała, dalekie było od jej wyobrażeń o życiu zakonny – siostry prowadziły iście światowe życie, zamiast skupiać się na kontemplacji i pokucie, a klauzura praktycznie nie istniała. Niemniej Teresa postanowiła nie wyjeżdżać z Avila i śluby zakonne złożyła w 1537 r.
Teresa miała poważne problemy ze zdrowiem i dwukrotnie musiała opuszczać zgromadzenie, aby poddać sie leczeniu. Swoje uzdrowienie przypisała wstawiennictwu św. Józefa i od tej pory zaczęła wyróżniać się nabożeństwem do tego właśnie świętego. Został on specjalnym opiekunem Teresy, a później całego zreformowanego Karmelu.
Św. Teresa z Avila dała się z jednej z strony poznać jako mistyczka i wizjonerka (miała wizje Jezusa Chrystusa, słynną wizję piekła oraz kilkukrotnie doświadczyła łaski przebicia serca), ale z drugiej strony także jako osoba o umysłowości rzeczowej i praktycznej. W 1557 r. doznała przemiany wewnętrznej podczas kontemplacji obrazu ubiczowanego Chrystusa – odkryła, że nie może starać o własne tylko zbawienie i patrzeć jak jej siostry ze zgromadzenia błądzą. Postanowiła przeprowadzić reformę Zakonu Karmelitanek (zwaną później reformą terezjańską). Jej najbliższym współpracownikiem został św. Jan od Krzyża , który podjął reformę gałęzi męskiej karmelitów. W ten sposób powstała nowa gałąź zakonna – karmelitów bosych.
Działalność św. Teresy spotykała się z wielkim oporem niektórych sióstr, które wolały wieść życie wygodne, a nie pełne pokuty i wyrzeczeń. Reformatorka jednak nie ustępowała pomimo wielu problemów, które pojawiały się na jej drodze. W 1575 r. Teresie zakazano tworzenia nowych klasztorów i nałożono na nią „areszt domowy”. Co więcej, jej osobą zajęła się inkwizycja, która przebadała pilnie jej pisma, sprawdzając czy nie ma tam jakiejś herezji. Oczywiście nic nie znaleziono. Jeszcze większe prześladowania dotknęły św. Jana od Krzyża, który został uwięziony i poddany torturom. Dopiero interwencja króla Filipa II zamknęła całą sprawę.
Pomimo trudnych warunków św. Teresie udało się założyć w rodzimym kraju 17 klasztorów karmelitanek bosych. Przyczyniła się także do powstania 15 zgromadzeń męskich. Prowincje zostały zatwierdzone w 1580 r. przez papieża Grzegorza XIII.
Św. Teresa zmarła 4 października 1582 r. w Alba de Tormes w wieku 67 lat. Została beatyfikowana w roku 1614 przez Pawła V, a kanonizował ją w roku 1622 Grzegorz XV. Jest zaliczana do doktorów Kościoła (nadano jej tytuł „doktora mistycznego”). Napisała wiele dzieł mistycznych, wśród których najważniejszymi są: Życie, Sprawozdania duchowe, Droga doskonałości , Twierdza wewnętrzna, Podniety miłości Bożej, Wołania duszy do Boga. Zostawiła po sobie także poezje i listy. Jej pisma są niezwykle konkretne i pełne bardzo praktycznych uwag.
W liturgii św. Teresa wspominana jest 15 października. W ikonografii przedstawia się ją w habicie karmelitanki. Jej atrybutami są: anioł przeszywający jej serce strzałą miłości, gołąb, krzyż, pióro i księga, napis: Misericordias Domini in aeternum cantabo z Psalmu 88, strzała.
Patronat
Św. Teresa z Avila jest patronką Hiszpanii, miast Avila i Alba de Tormes; karmelitów bosych, karmelitów trzewiczkowych, chorych (zwłaszcza uskarżających się na bóle głowy i serce), sierot, wytwórców koronek, a także dusz czyścowych.