Św. Łucja żyła na przełomie III/IV w. i pochodziła z Syrakuz na Sycylii ze znakomitej rodziny. Była jedynaczką przeznaczoną na żonę dla pewnego bogatego młodzieńca. Jednakże kiedy jej matka, Eutychia, ciężko zachorowała, Łucja udała się do grobu św. Agaty do pobliskiej Katanii, aby tam ją prosić o zdrowie. Wówczas ukazała jej się sama święta i przepowiedziała młodej dziewczynie rychłą śmierć męczeńską, prosząc, aby odpowiednio przygotowała się na nią. Gdy Łucja powróciła do Syrakuz, cofnęła wolę wyjścia za mąż i rozdała swój majątek ubogim oraz złożyła ślub dozgonnej czystości.
Wkrótce z rozkazu cesarza Dioklecjana wybuchło jedno z największych prześladowań chrześcijan. Wówczas niedoszły mąż Łucji zdradził ją i doniósł rzymskiemu urzędnikowi, że jest chrześcijanką. Legenda głosi, że jej męczeńską śmierć poprzedziły cudowne wydarzenia: w chwili, gdy chciano Łucję zabrać, żadna moc ludzka nie mogła jej ruszyć z miejsca; wtedy okrutny sędzia rozkazał rozpalić ogień wokoło kobiety, ale i ogień nie dotknął jej ciała.
Łucja została ścięta mieczem 13 grudnia ok. 304 roku. Jej relikwie były między rokiem 1204 a 2004 przechowywane w Wenecji; obecnie znajdują się w Syrakuzach.
Liturgiczny obchód ku czci św. Łucji przypada na dzień 13 grudnia i ma rangę wspomnienia obowiązkowego. W ikonografii przedstawiana jest w stroju rzymskiej niewiasty z palmą męczeństwa w ręce i z tacą, na której leży para oczu. Według jednej z legend św. Łucja miała bowiem tak duże i piękne oczy, że ściągała nimi na siebie powszechną uwagę. Widząc zachwyt nawet u oprawców, kazała sobie je wyłupić. Na tę pamiątkę w dzień jej dorocznego święta w Syrakuzach niesie się na drogocennej tacy „oczy św. Łucji”.
Atrybutami św. Łucji są: lampa (jej imię znaczy tyle co „niosąca światło”), miecz, palma męczeństwa, płomień u stóp, oczy na tacy oraz sztylet.
W polskiej tradycji ludowej dzień św. Łucji przypadający 13 grudnia i jego wigilia były czasem wzmożonej aktywności czarownic i ich czarów.
Patronat
Św. Łucja jest patronką Szwecji, miasta Toledo, a także krawców, szwaczek, rolników, tkaczy, ociemniałych oraz orędowniczką w chorobach oczu. Modlił się do niej w chorobie oczu między innymi sam Dante Alighieri.
