Definicja i cechy
Powieść polityczna to typ powieści, której podstawowym wyznacznikiem jest poruszana przez nią problematyka, dotycząca najczęściej mechanizmów walki o władzę. Gatunek ten jest inspirowany aktualną sytuacją polityczną, rozgrywkami różnych opcji i stronnictw, a także istniejącymi napięciami politycznymi. Okresem prawdziwego rozkwitu tego gatunku była pierwsza połowa Dwudziestolecia w Polsce, kiedy zastanawiano się nad przyszłym kształtem państwa, a w kraju dochodziło na tle politycznym do gwałtownych starć, a nawet zamachów (np. zabójstwo prezydenta Narutowicza).
Twórcy i przykłady
Najważniejsze przykłady polskiej powieści politycznych stanowią: „Generał Barcz” Juliusza Kadena-Bandrowskiego, „Romans Teresy Hennert” Zofii Nałkowskiej, „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego oraz „Pokolenie Marka Świdy” Andrzeja Struga. Proza Kadena jest mocno osadzona w poetyce ekspresjonizmu w stylu Wacława Berenta i skupia się na mechanizmach dążenia do władzy. Z kolei powieść Nałkowskiej pokazuje społeczny wymiar wielkiej polityki. Żeromski i Strug ukazują zaś polską politykę, wykorzystując konwencję powieści inicjacyjnej. W latach 30. powieść polityczna nie występuje w formie czystej, ale łączy się z tonacją fantastyczno-groteskową, np. „Pożegnanie jesieni” Witkacego. W literaturze po II wojnie światowej przykładami powieści politycznych są „Popiół i diament” Jerzego Andrzejewskiego, „Władza” Tadeusza Konwickiego, „Zdobycie władzy” Czesława Miłosza, a także powieści Józefa Mackiewicza, np. „Droga donikąd”.