Erotyk - definicja, cechy, przykłady

Erotyk jest utworem lirycznym o tematyce miłosnej – źródłosłów dla nazwy gatunku stanowi greckie wyrażenie erôtikós oznaczające miłość zmysłową. Podmiotem lirycznym był tu człowiek zakochany, często nieszczęśliwie, kierujący wypowiedź do obiektu swoich uczuć w formie wyznania, pochwały, bądź skargi. Adresat (częściej zaś adresatka) wypowiedzi ulega idealizacji ze względu na stan nadawcy, uniemożliwiający obiektywny ogląd sytuacji.

Z racji bardzo specyficznego charakteru wypowiedzi erotyki posługiwały się przede wszystkim takimi środkami stylistycznymi, jak hiperbola (wyolbrzymienie zalet ukochanej), enumeratio (wyliczenie), poetycka metafora, rozbudowany epitet, czy personifikacja, w bardziej dramatycznych formach (np. barokowej) pojawiały się również antytezy, oksymorony, wykrzyknienia i inne wyrazy dźwiękonaśladowcze.

Za czas najgwałtowniejszego rozkwitu konwencji liryki miłosnej uznaje się epokę średniowiecza z tworzoną wówczas poezją trubadurów. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj spuścizna Francesco Petrarki, który w zbiorze „Sonetów do Laury” dał podstawy nowożytnemu spojrzeniu na miłość pomiędzy mężczyzną i kobietą i sposobom jej ukazywania w subtelnej, pełnej wdzięku i tęsknoty liryce. Sporą fascynację twórczością włoskiego franciszkanina odnajdujemy w utworach o tematyce erotycznej Jana Kochanowskiego, posiadających pierwotnie dosyć lekki, nie uciekający od frywolności charakter, jaki stopniowo ustępował miejsca wierszom pochwalnym na cześć miłości dojrzałej i odpowiedzialnej.

W barokowej literaturze polskiej erotyk znalazł najdoskonalszą realizację w twórczości Jana Andrzeja Morsztyna.

W późniejszych epokach liryka erotyczna nabrała cielesnej dosłowności, jak choćby w wierszach miłosnych Kazimierza Przerwy-Tetmajera, z drugiej zaś strony twórczość Bolesława Leśmiana przyniosła zwrot ku czysto duchowemu, metafizycznemu wymiarowi uczucia, jakie może zaistnieć między kobietą a mężczyzną. Za największego twórcę erotyku współczesnego uznaje się natomiast Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako autora niezwykle subtelnych, nierzadko dramatycznych w swym kontekście utworów lirycznych kierowanych do żony.