Erotyk jest utworem lirycznym o tematyce miłosnej – źródłosłów dla nazwy gatunku stanowi greckie wyrażenie erôtikós oznaczające miłość zmysłową. Podmiotem lirycznym był tu człowiek zakochany, często nieszczęśliwie, kierujący wypowiedź do obiektu swoich uczuć w formie wyznania, pochwały, bądź skargi. Adresat (częściej zaś adresatka) wypowiedzi ulega idealizacji ze względu na stan nadawcy, uniemożliwiający obiektywny ogląd sytuacji.
Z racji bardzo specyficznego charakteru wypowiedzi erotyki posługiwały się przede wszystkim takimi środkami stylistycznymi, jak hiperbola (wyolbrzymienie zalet ukochanej), enumeratio (wyliczenie), poetycka metafora, rozbudowany epitet, czy personifikacja, w bardziej dramatycznych formach (np. barokowej) pojawiały się również antytezy, oksymorony, wykrzyknienia i inne wyrazy dźwiękonaśladowcze.
Za czas najgwałtowniejszego rozkwitu konwencji liryki miłosnej uznaje się epokę średniowiecza z tworzoną wówczas poezją trubadurów. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj spuścizna Francesco Petrarki, który w zbiorze „Sonetów do Laury” dał podstawy nowożytnemu spojrzeniu na miłość pomiędzy mężczyzną i kobietą i sposobom jej ukazywania w subtelnej, pełnej wdzięku i tęsknoty liryce. Sporą fascynację twórczością włoskiego franciszkanina odnajdujemy w utworach o tematyce erotycznej Jana Kochanowskiego, posiadających pierwotnie dosyć lekki, nie uciekający od frywolności charakter, jaki stopniowo ustępował miejsca wierszom pochwalnym na cześć miłości dojrzałej i odpowiedzialnej.
W barokowej literaturze polskiej erotyk znalazł najdoskonalszą realizację w twórczości Jana Andrzeja Morsztyna.
W późniejszych epokach liryka erotyczna nabrała cielesnej dosłowności, jak choćby w wierszach miłosnych Kazimierza Przerwy-Tetmajera, z drugiej zaś strony twórczość Bolesława Leśmiana przyniosła zwrot ku czysto duchowemu, metafizycznemu wymiarowi uczucia, jakie może zaistnieć między kobietą a mężczyzną. Za największego twórcę erotyku współczesnego uznaje się natomiast Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako autora niezwykle subtelnych, nierzadko dramatycznych w swym kontekście utworów lirycznych kierowanych do żony.
Erotyk - definicja, cechy, przykłady
Polecamy również:
-
Sonet (włoski i francuski) - definicja, cechy, przykłady
Sonet to gatunek poetycki charakteryzujący się kunsztowną kompozycją. Wiersz składa się z czternastu wersów zgrupowanych w cztery strofy: dwa tetrastychy i dwie tercyny. Zwrotki czterowersowe mają charakter opisowy, zaś trzywersowe – refleksyjny. Pierwsza strofa przedstawia temat utworu, druga odnosi... Więcej »
-
Carmen figuratum - definicja, cechy, przykłady
Carmen figuratum jest formą liryczną o układzie graficznym naśladującym kształt przedmiotu, który ma opisywać. Gatunek ten posiadał rozmaite odmiany, stąd też wielość jego alternatywnych określeń: wiersz obrazkowy, wiersz figuralny, emblem verse, shaped poem, czy technopegnion. Poprzez zestawienie formy... Więcej »
-
Emblemat - definicja, cechy, przykłady
Emblemat jest gatunkiem łączącym formę plastyczną z literaturą, powstałym i cieszącym się największą popularnością w XVI i XVII wieku. Składa się on zawsze z formy graficznej (ryciny, obrazka) przedstawiającego scenę alegoryczną, która opatrzona jest dwoma elementami literackimi: inskrypcją (sentencją)... Więcej »
-
List jako gatunek literacki - definicja, cechy, przykłady
List jest jednym z najstarszych gatunków literackich, eksploatowanym na szeroką skalę w starożytności, zmodyfikowanym w Biblii i stale obecnym w późniejszych epokach bądź to jako samodzielna forma wypowiedzi, bądź jako element wpleciony w szerszą narrację. W sensie ogólnym stanowi on pisemną... Więcej »
-
Pamiętnik - definicja i przykłady
Pamiętnik jako gatunek literacki zyskał ogromną popularność w piśmiennictwie staropolskim XVII wieku ze względu na przemiany społeczne, które pomnożyły ilość osób piśmiennych dzięki działalności kolegiów jezuickich realizujących misję kontrreformacji – edukacja stała się wtedy dostępna... Więcej »