List jako gatunek literacki - definicja, cechy, przykłady

List jest jednym z najstarszych gatunków literackich, eksploatowanym na szeroką skalę w starożytności, zmodyfikowanym w Biblii i stale obecnym w późniejszych epokach bądź to jako samodzielna forma wypowiedzi, bądź jako element wpleciony w szerszą narrację. W sensie ogólnym stanowi on pisemną wypowiedź skierowaną przez nadawcę do jasno sprecyzowanego, określonego najczęściej z góry adresata w postaci osoby prywatnej lub szerszej grupy występującej jako adresat zbiorowy. Zarówno sztukę pisania listów, jak i gatunek wykształcony na podstawie listów jako pojedynczych artefaktów, nazywa się epistemografią.

Już w czasach antycznych list stał się formą dzielenia się przemyśleniami natury estetycznej, filozoficznej, czy religijnej, stąd też ze sfery prywatnej awansował do roli istotnego gatunku piśmiennictwa beletrystycznego. W epoce baroku bardzo chętnie używali go przede wszystkim filozofowie, wymieniając rozmaite refleksje między sobą nawzajem, jak również formułując w postaci fikcyjnego listu przemyślenia skierowane do ogółu. Taką techniką posługiwał się np. Blaise Pascal, ujmując analizę zajmującego go aktualnie tematu w ramy listu, którego rzeczywistym adresatem był sam autor.

Listy pojawiały się również jako element składowy barokowych powieści i pamiętników, zaś jako forma autonomiczna znalazły najdoskonalszą realizację w postaci „Listów do Marysieńki” autorstwa Jana Sobieskiego, późniejszego króla Polski. Dzieło stało się kroniką miłości dwojga uwikłanych w historię i towarzyskie konwenanse ludzi, których znajomość rozpoczęła się od niewinnego flirtu, a zakończyła głośnym i długo wyczekiwanym przez zakochanych ślubem.