Pierre Corneille – francuski dramaturg, pionier tragedii klasycystycznej. Jeden z najwybitniejszych dramaturgów w historii literatury francuskiej.
Pierre Corneille - biografia
Pierre Corneille urodził się w 1606 roku w Rouen. Pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej, jego ojciec był wysokim urzędnikiem sądowym. Corneille otrzymał solidne wykształcenie w kolegium jezuickim, gdzie studiował łacinę, literaturę i retorykę. Nauka w szkole prowadzonej przez zakon uformowała go zarówno intelektualnie, jak i duchowo. Właśnie w tym czasie zrodziło się jego zainteresowanie poezją i dramatem. Po ukończeniu szkoły rozpoczął praktykę prawniczą, która doprowadziła go do uzyskania licencji prawnika. Dzięki staraniom ojca otrzymał posadę rzecznika królewskiego. Obowiązki na dworze pełnił przez kilkadziesiąt lat swojego życia. Jako dramaturg debiutował w 1629 roku komedią pod tytułem Melite. Utwór został wystawiony na scenie przez grupę wędrownych aktorów i szybko zdobył popularność w Paryżu. Sukces pierwszej sztuki zachęcił Corneille’a do podejmowania kolejnych prób literackich. W młodości przeżył nieszczęśliwą miłość do córki urzędnika, Katarzyny Hue, która, choć odwzajemniała jego uczucie, wyszła za mąż za mężczyznę wybranego dla niej przez rodzinę. To wydarzenie odcisnęło piętno w życiu artysty. Niespełniona miłość stała się dla niego inspiracją do napisania wielu wierszy miłosnych. Większość z nich nie przetrwała jednak do dzisiejszych czasów.
Kariera literacka
W 1635 roku opublikował swoją pierwszą tragedię pod tytułem Medea. To wtedy rozpoczął się najważniejszy okres w jego twórczości. Corneille zrezygnował wówczas z tworzenia komedii na rzecz tragedii, czyli utworów o poważnej tematyce i głębszym przesłaniu. W kolejnych latach ogłaszał następne utwory dramatyczne. W 1637 roku opublikował Cyda, dramat ten przyniósł mu ogólnokrajowy rozgłos. Rodzina Corneille’a otrzymała tytuł szlachecki, a sam pisarz został także przyjęty do Akademii Francuskiej – pierwszej instytucji naukowej w nowożytnej Europie, zajmującej się ustanawianiem norm językowych i mecenatem artystycznym. W latach pięćdziesiątych kolejne dzieła Corneille’a nie zyskiwały już tak dużej popularności. Sławę zaczęli zdobywać artyści młodszej generacji, między innymi Racine, co skłoniło autora Cyda do wycofania się z teatru. Do pisania sztuk powrócił jednak kilka lat później na prośbę samego króla. Ostatnie dzieła Corneille’a spotkały się jednak z chłodnym przyjęciem krytyków i publiczności. Corneille był także autorem poezji religijnej, przekładał z łaciny teksty liturgiczne, tworzył panegiryki (utwory pochwalne). Pomimo sławy i uznania, jakim cieszył się wśród widzów, pisarz stronił od paryskich salonów, prowadził raczej skromne życie. Zmarł w 1684 roku w Paryżu.
Charakterystyka twórczości Pierre’a Corneille’a
Pierre Corneille wniósł znaczący wkład w rozwój dramatu jako gatunku literackiego i scenicznego. Choć nawiązywał w swej twórczości do wywodzących się z greckiego antyku zasad tworzenia tragedii, wykazał się także pewnym nowatorstwem. Jednym z najciekawszym pomysłów Corneille’a jest rezygnacja z akcentowania roli fatum (przeznaczenia) w życiu człowieka. Zamiast tego pisarz kładł nacisk na ukazanie roli rozumu i wolnej woli w procesie podejmowania decyzji. Główne tematy jego twórczości to honor, obowiązek, konflikt wewnętrzny i konieczność poświęcenia się dla wyższych wartości. Bohaterowie utworów Corneille’a nierzadko muszą wybierać między tym, co chcieliby robić, a tym, co czynić powinni. Dramaty pisarza cenione są za piękno języka, kunsztowny rym i apoteozę wzniosłych wartości, takich jak honor, odwaga i szlachetność.
Spór o „Cyda”
Pierre Corneille jest dziś uznawany za jednego z trzech, obok Racine’a i Moliera, największych dramaturgów epoki Ludwika XIV. Jego sztuki uchodzą za wzorcowe dzieła francuskiego klasycyzmu. Określenie zasad tworzenia dzieł klasycystycznych zostało zapoczątkowane tzw. sporem wokół Cyda. Najsłynniejsza tragedia Corneille’a opowiada o życiu hiszpańskiego wojownika z XI wieku, który walczy z inwazją Maurów na Półwyspie Iberyjskim. Tytułowy bohater przedstawiony jest w sztuce jako wzór chrześcijańskiego rycerza. Utwór szybko stał się przedmiotem zarówno zachwytów publiczności, jak i ogromnych kontrowersji wśród znawców teatru i krytyków literackich. Utwór naruszał bowiem kilka znanych od starożytności reguł tworzenia tragedii, np. miał szczęśliwe zakończenie. Twórcy zarzucano także naruszenie zasady trzech jedności (miejsca, czasu i akcji) oraz wprowadzenie wątków uznanych za niemoralne. Mimo wielu niepochlebnych dla autora opinii ówczesnych krytyków Cyd uważany jest dziś za jeden z najważniejszych dramatów XVII wieku.