Czeska literatura międzywojenna

Okres Dwudziestolecia w historii Czech można porównywać pod wieloma względami z Polską. Jest tak przede wszystkim dlatego, że po I wojnie światowej Czechy niejako narodziły się na nowo, będąc w XIX wieku częścią Austro-Węgier. Podobnie jak ówczesna Polska był to również kraj wielonarodowościowy, choć o nieco bardziej skomplikowanym statusie. W 1918 roku powstała bowiem Czechosłowacja, a więc republika, w której zamieszkiwały dwie główne nacje: Czesi i Słowacy, zachowujący mentalną i kulturową odrębność. Ponadto znaczny odsetek społeczeństwa stanowili tu również Niemcy.

Tę zawikłaną sytuację kraju najlepiej oddaje pisarstwo Franza Kafki – Żyda mieszkającego w Pradze i jednocześnie piszącego w języku niemieckim. Kulturową przynależność Kafki określa jednak bardziej jego związek z monarchią austro-węgierską niż z narodowością czeską, dlatego często traktuje się go jako pisarza wręcz austriackiego. Podobnie jest z jednym z najwybitniejszych poetów XX wieku, Reinerem Marią Rilke, urodzonym w Pradze.

Jeżeli chodzi zaś o samą literaturę czeską w dwudziestoleciu, bez wątpienia najważniejszym pisarzem tego okresu był Jaroslav Hasek. Jego znakomity cykl powieściowy „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej” (1921 – 1923) to proza satyryczno-komiczna ukazująca w gruncie rzeczy tragiczne doświadczenie wojenne z perspektywy dystansu, jaki zapewnia bohaterowi wyzwalający śmiech.

Oprócz Haska ważnym pisarzem czeskim był Karel Capek. Był on autorem prozy antyutopijnej, a jednocześnie parabolicznej. Można tu wymienić takie jego utwory, jak „Krakatit”, „Fabryka absolutu”, „Inwazja jaszczurów”. Najbardziej znana była jednak jego trylogia „Hordubal”, „Meteor” i „Zwyczajne życie” uważana za najważniejsze dzieło czeskiej literatury tego okresu po „Szwejku”. Kulturowe podłoże miały również jego nowele „Księga apokryfów”. Capek był także twórcą dramatów utrzymanych w konwencji fantastyki naukowej, jak „R.U.R”. Interesującym dziełem pisarza  była tez sztuka „Z życia owadów”, przedstawiająca ludzkie społeczeństwo na podobieństwo owadzich zbiorowości.

Ważniejsi poeci czeskiego międzywojnia to natomiast Petr Bezruc, Konstantin Biebl, autor surrealistycznych utworów („Niebo, piekło, raj”, „Lustro nocy”), Jaroslav Durych (poeta katolicki), Josef Karasek czy Richard Weiner.