Przemiany w powieści, jakie zachodziły w okresie Młodej Polski, dotyczyły zarówno kompozycji gatunku, narracji, jak i jego stylistyki. Do prozy przenikały nowe nurty, takie jak: symbolizm, ekspresjonizm, impresjonizm i inne.
Cechy powieści młodopolskiej
- synkretyzm stylistyczny – współwystępowanie różnych konwencji literackich, szczególnie popularnego wówczas symbolizmu, impresjonizmu, ekspresjonizmu, a także naturalizmu i realizmu.
- psychizacja pejzażu – utrzymana na ogół w konwencji impresjonistycznej, polega na przeniesieniu stanów psychicznych bohatera na naturę, która wydaje się z nim współodczuwać. Zabieg taki podkreśla związek człowieka z przyrodą, pozwala też na ukazanie uczuć w sposób poetycki i metaforyczny.
- analiza psychologiczna bohaterów – w tym celu stosowano np. mowę pozornie zależną – ukazanie złożonych bohaterów, nie będących typowymi przedstawicielami jakiegoś stanu.
- luźna kompozycja – zaburzenie chronologii wydarzeń, ciągu przyczynowo-skutkowego (wprowadzanie epizodów, rozbudowanych opisów, szerokiego przedstawienia poglądów, retrospekcji), kompozycja otwarta.
- wielowątkowość i szeroki zakres tematyczny (problematyka społeczna, polityczna, egzystencjalna, moralna, filozoficzna).
- stosowanie różnych form wypowiedzi (opis, opowiadanie, pamiętnik, odczyt, list).
- subiektywizm – rezygnacja z wszechwiedzącego, obiektywnego narratora, wydarzenia często prezentowane są z perspektywy bohatera.
- „nieprzezroczysty” styl – popisy kunsztu autora, narracja skupiająca uwagę nie tylko na treści, ale też na sposobie jej przedstawiania.
Za najwybitniejsze powieści młodopolskie uznaje się „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego oraz „Chłopów” Władysława Reymonta.