Recenzja to tekst będący omówieniem i oceną jakiegoś utworu lub wydarzenia (np. dzieła literackiego, publikacji naukowej, spektaklu, filmu, koncertu, przemówienia, meczu). Na ogół publikowana jest w prasie, rzadziej – ogłaszana za pośrednictwem radia czy telewizji.
Termin wywodzi się od łacińskiego słowa recensio, które oznacza „spis ludności, przegląd”. W języku polskim pojawił się on za pośrednictwem niemieckiego Recension. Jako gatunek recenzja kształtowała się wraz z rozwojem prasy i rosnącego zapotrzebowania na ocenę zjawisk kulturalnych.
Ze względu na podstawowe jej funkcje, kompozycja recenzji jest trójdzielna i zawiera treści: informacyjne, analityczno-krytyczne i wartościujące. Rozmiary recenzji mogą być rożne (w prasie codziennej na ogół publikuje się krótkie teksty, rozbudowane recenzje pojawiają się w czasopismach specjalistycznych), podobnie jak jej język – czasem suchy, analityczny, naukowy, w innych wypadkach barwny, metaforyczny, lekki. Wszystko zależy od inwencji twórcy i odbiorcy, do którego teksty jest przede wszystkim kierowany.
Autorzy recenzji często posługują się:
- fachowym językiem, mającym potwierdzić ich kompetencje w danym zakresie,
- bezpośrednimi zwrotami do odbiorców, angażującymi ich uwagę i zachęcającymi do zajęcia stanowiska,
- konstrukcjami bezosobowymi, sugerującymi wyrażanie prawd ogólnych, niepodważalnych.
Wiele czasopism posiada stałych, już uznanych recenzentów, których opinia ważna jest dla czytelników. Stałymi recenzentami byli np.: Jarosław Iwaszkiewicz piszący „Rozmowy o książkach” dla „Życia Warszawy” czy Tadeusz Boy-Żeleński tworzący recenzje teatralne.
Współcześni recenzenci to np.: Tomasz Raczek (kino), Justyna Sobolewska (literatura), Iwona Szajner (teatr).