Księga Jonasza jest księgą prorocką, złożoną głównie z opowiadań; nie zawiera mów, ani wyroczni. Jonasz przepowiada tylko jedno zdarzenie - zburzenie Ninwy (Jon 3,4).
Jonasz był prorokiem, który buntował się przeciwko swojemu powołaniu i nie chciał iść do Ninwy (stolicy Asyrii), pomimo nakazu Boga. Udał się w kierunku przeciwnym, próbując uciec przed swoją misją. Bóg jednak dosięga go na morzu. Podczas silnego sztormu marynarze rzucali losy, by dowiedzieć się, kto wywołał boski gniew. Losy wskazują na Jonasza i zostaje on wyrzucony za burtę. Bóg postanowił go jednak oszczędzić. Jonasz spędził trzy dni i trzy noce we wnętrzu „wielkiej ryby”, gdzie modlił się i pokutował. Po tym czasie ryba wyrzuciła proroka na suchy ląd.
Kiedy Jonasz przyszedł do Ninwy, prorokował o bliskim zburzeniu miasta, co spowodował pokutę i nawrócenie mieszkańców. Wówczas Bóg się nad nimi ulitował i postanowił nie zsyłać na Ninwę nieszczęścia. Jonasz zagniewał się, że Pan przebaczył jego wrogom. Bóg przypomina mu, że tylko do niego należy decyzja o miłosierdziu, i że może go udzielać komu chce. Historia Ninwy ukazuje moc pokuty:
A czyż Ja nie powinienem mieć litości nad Niniwą, wielkim miastem, gdzie znajduje się więcej niż sto dwadzieścia tysięcy ludzi, którzy nie odróżniają swej prawej ręki od lewej, a nadto mnóstwo zwierząt? (Jon 4,11)
Jonasz jako prorok został wspomniany w 2. Księdze Królewskiej (2 Krl 14,25). Żył w VIII wieku przed Chr., za czasów króla izraelskiego Jeroboama II. Sama Księga została jednak zredagowana kilka wieków później, najczęściej datuje się ją na V w. przed Chr.
Księgi Jonasza nie należy traktować jako autobiografii Proroka, gdyż jest to utwór dydaktyczny. W historii nie znajdujemy informacji o nawróceniu Ninwy. Niemniej sam Chrystus podawał Ninwę za przykład nawrócenia (Mt 12,41; Łk 11,32), a cud Jonasza, który przebywał 3 dni i 3 noce we wnętrznościach ryby, Jezus uznał także za swój znak, gdy mówił o zmartwychwstaniu:
Wówczas rzekli do Niego niektórzy z uczonych w Piśmie i faryzeuszów: „Nauczycielu, chcielibyśmy jakiś znak widzieć od Ciebie”. Lecz On im odpowiedział: „Plemię przewrotne i wiarołomne żąda znaku, ale żaden znak nie będzie mu dany, prócz znaku proroka Jonasza. Albowiem jak Jonasz był trzy dni i trzy noce we wnętrznościach wielkiej ryby, tak Syn Człowieczy będzie trzy dni i trzy noce w łonie ziemi”. (Mt 12, 38-40)
