Co to jest nawrócenie
I rzekł do nich: „Tak jest napisane: Mesjasz będzie cierpiał i trzeciego dnia zmartwychwstanie, w imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, począwszy od Jerozolimy.” (Łk 24, 46-47)
Nawróceniem w chrześcijaństwie nazywany jest zwrot człowieka od upodobania w grzechu i powrót do Boga. Pojęcie to kojarzone jest również z pojęciem konwersji, czyli zmiany wyznania. W rzeczywistości konwersja jest tylko jednym z dwóch rodzajów nawrócenia, o których mówił Święty Ambroży: „Kościół ma wodę i łzy: wodę chrztu i łzy pokuty”.
Sakramentami nawrócenia nazywany jest zarówno sakrament chrztu, jak i sakrament pokuty i pojednania. Przez sakrament chrztu człowiek staje się dzieckiem Bożym i wchodzi do wspólnoty chrześcijańskiej, uzyskując dar nowego życia – tutaj mamy właśnie do czynienia z konwersją:
Nawróćcie sie i niech każdy z was ochrzci sie w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego. (Dz 2,38).
Kościół określa chrzest jako miejsce pierwszego i podstawowego nawrócenia.
Biblia zawiera wiele opisów nawrócenia Żydów bądź pogan na chrześcijaństwo. Za najbardziej spektakularny akt konwersji można uznać nawrócenie św. Pawła, któremu na drodze do Damaszku objawił się sam Jezus (Dz 9,1-19). Wcześniej Paweł (Szaweł) był zagorzałym zwolennikiem Prawa, obracającym się w kręgu faryzeuszy i prześladował Kościół. Natomiast po objawieniu zaczął głosić Ewangelię i stał się Apostołem Pogan.
Wezwanie do nawrócenia nieustannie rozbrzmiewa w życiu chrześcijanina. Chrzest zmazuje bowiem grzech pierworodny i inne grzechy, niemniej nie likwiduje „pożądliwości” człowieka; człowiek wciąż grzeszy, a tym samym obraża Boga. Stąd konieczne jest drugie nawrócenie. Związane jest ono z przystępowaniem do sakramentu pokuty i pojednania, który przynosi przebaczenie Boże, pozwala odzyskać łaskę usprawiedliwienia oraz przywraca komunię z Kościołem.
Potrzebę takiego nawrócenia głosił Jezus poprzez przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15, 11-24). Jego źródłem jest wiara w miłosierdzie Boże; w to, że Ojciec wybaczy człowiekowi jego naganne postępowanie. Konieczne jest przy tym postanowienie chrześcijanina o niegrzeszeniu w przyszłości. Nawróceniu serca powinna towarzyszyć także skrucha i smutek duszy oraz żal za grzechy.
Wyrazem, który stanowi niejako synonimem nawrócenia, jest metanoia (gr. „zmiana sposobu myślenia”). Słowo to pojawia się na kartach Pisma Świętego i oznacza skruchę bądź całkowitą przemianę serca człowieka, który zrywa z grzechem i zwraca się ku Bogu. Prorocy Starego Testamentu wielokrotnie wzywali do metanoii naród żydowski, nakazując porzucenie bałwochwalstwa i powrót do przestrzegania Prawa (Iz 1, 10-20; Ez 18, 1-32).
Nawrócenie jest konieczne, aby wejść do Królestwa Bożego, o czym wielokrotnie przypomina Jezus w swoim nauczaniu:
Gdy Jan został uwięziony, Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: «Czas się wypełnił i bliskie jest Królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię» (Mk 1, 14-15).
Powołując się m.in. na powyższy fragment Kościół kontynuuje prace misyjną i ewangelizację rozpoczętą już w czasach Chrystusa. W tym kontekście można się spotkać także z pojęciem prozelityzmu, który dawniej był synonimem ewangelizacji, jednak obecnie jest rzadko używany ze względu na przypisanie mu pejoratywnego znaczenia. Kojarzy się bowiem ze zmuszaniem ludzi do przyjęcia chrześcijaństwa bądź manipulowaniem nimi. Sobór Watykański II potwierdził prawo Kościoła do zdobywania konwertytów, ale równocześnie podkreślił, że nie może odbywać się to na drodze przymusu. Tym bardziej, że Bóg jest cierpliwy i czeka na nawrócenia każdego człowieka, gdyż chce zbawić wszystkich ludzi (2 P 3, 9).