Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami. (Rdz 1,1)
Tymi słowami rozpoczyna się Księga Rodzaju. Rozdziały 1. i 2. przedstawiają proces stwarzania, zarówno świata, jak i człowieka. Stworzenie człowieka jest opisane dwukrotnie, jednak w rozdziale 2 jest ono bardziej konkretne i obrazowe. W tej części Księgi został również przedstawiony Eden i scharakteryzowany Eden.
W rozdziale 3. znajduje się opis upadku pierwszych ludzi, który jest źródłem grzechu pierworodnego każdego człowieka. Adam i Ewa łamiąc zakaz ustanowiony przez Jahwe, zerwali komunię z Bogiem i w konsekwencji zostali wygnani z Edenu.
Rozdział 4. zawiera informacje dotyczące potomstwa Adama i Ewy, czyli Kaina, Abla i Seta. Historia Kaina i Abla to historia bratobójstwa - Kain zabił Abla, ponieważ: Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć (Rdz 4, 4-5).
Dla Żydów bardzo ważne było ich pochodzenie, dlatego wielokrotnie w Biblii pojawiają się teksty genealogiczne. Takim przykładem jest treść rozdziału 5, gdzie znajduje się rodowód potomków Adama - Setytów. Są oni określani jako „wybrani przez Boga” w przeciwieństwie do potomków Kaina, nazywanych Kainitami, którzy stanowią odrzuconą linię.
Potop
Kiedy zaś Pan widział, że wielka jest niegodziwość ludzi na ziemi i że usposobienie ich jest wciąż złe, żałował, że stworzył ludzi na ziemi, i zasmucił się. (Rdz 6,3)
Zachowanie ludzi rozczarowało Boga, dlatego postanowił ich zgładzić. Jedynie Noego Pan darzył życzliwością i ostrzegł przed nadchodzącym potopem. Noe zbudował Arkę zgodnie z poleceniem Jahwe.
Na Arce znalazł się Noe z rodziną oraz różne gatunki zwierząt (po jednej parze z gatunku). Zapowiedziany deszcz padał 40 dni i 40 nocy. Wszystkie istoty, w których nozdrzach było ożywiające tchnienie życia, wszystkie, które żyły na lądzie, zginęły (Rdz 7, 22). Tylko Noe i pasażerowie Arki przetrwali potop.
Noe złożył Bogu ofiarę całopalną i przez nią zostały zawarte przymierze między Panem, a Noem i jego przyszłym potomstwem:
Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię. (Rdz 9,11)
Znakiem tego pierwszego przymierza była tęcza.
Wieża Babel
Kiedyś cała ludzkość mówiła jednym językiem. Zmieniło się to na skutek pychy człowieka i tej pychy dotyczy właśnie historia Wieży Babel opowiedziana w rozdziale 11 Księgi Rodzaju.
Albowiem ludzie postanowili wybudować wieżę, której wierzchołek miał sięgać do samego nieba. Miało to zapobiec ich rozproszeniu po całej ziemi. Jednak Bogu się to nie spodobało - doszło do przekroczenia granic, które zostały dla ludzkości wytyczone. Postanowił pomieszać języki, aby ludzie nie mogli się porozumieć i dokończyć swojego dzieła. Była to kara za brak pokory i zadufanie człowieka. Historia ta tłumaczy zarówno różnorodność ludzkiej mowy, jak i różnorodność narodów. Opowiadanie wywodzi się z folkloru.
Dzieje patriarchów izraelskich
Od 11. rozdziału rozpoczyna się historia patriarchów izraelskich. Patriarcha to z języka greckiego „ojciec, który rządzi”. Określenie to było w Biblii stosowane w odniesieniu do Abrahama, Izaaka, Jakuba, dwunastu synów Jakuba i Dawida.
Księga mówi o powołaniu Abrama oraz o jego pobycie w Egipcie. Bóg zawiera z nim przymierze:
Wtedy to właśnie Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat, wraz z Kenitami, Kenizytami, Kadmonitami, Chetytami, Peryzzytami, Refaitami, Amorytami, Kananejczykami, Girgaszytami i Jebusytami. (Rdz 15, 18-21)
Abram zostaje wybrany przez Boga na ojca narodów. Od tej pory staje się Abrahamem, a jego żona Saraj - Sarą. Pan zapowiada również, że od Abrahama będą pochodzić królowie. Kanaan staje się własnością rodu Abrahama, a zawarte przymierze ma trwać wiecznie. Znakiem i pamiątką przymierza stało się obrzezanie. Należy tutaj zaznaczyć, że rytuał obrzezania u Żydów dotyczył i dotyczy wyłącznie mężczyzn.
Pierworodnym synem Abrahama był Izmael, który narodził się z Hagar. Hagar nie była żoną Abrahama, lecz niewolnicą z Egiptu. Przy zawarciu przymierza Bóg zapowiada jednak, że narodzi się syn ze związku Abrahama z Sarą:
A Bóg mu na to: Ależ nie! Żona twoja, Sara, urodzi ci syna, któremu dasz imię Izaak. Z nim też zawrę przymierze, przymierze wieczne z jego potomstwem, które po nim przyjdzie. (Rdz 17,19)
Pan zapowiada także, że przymierze zawrze tylko z Izaakiem. W konsekwencji Izmael z Hagar zostali wydaleni przez Abrahama. Bóg obiecał jednak, że Izmaela uczyni wielkim narodem. Islam uznaje go za praojca Arabów.
Bóg wystawił Abrahama na próbę i zażądał złożenia ofiary z Izaaka, który pozostał przy Abrahamie:
Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jakie ci wskażę. (Rdz 22, 2)
Złożenie ofiary powstrzymuje jednak Anioł Pański. Bóg nie chce bowiem ofiary z Izaaka, a dowodu heroicznej wiary Abrahama - taki jest główny cel próby. Ta historia jest również potwierdzeniem zakazu składania ofiar z ludzi. Abraham złożył wówczas ofiarę z barana.
Księga Rodzaju nie skupia się na losach Izaaka, natomiast obszerne miejsce znalazły w niej dzieje jego syna, czyli Jakuba.
Ze związku Izaaka i Rebeki narodziły się bliźnięta - Ezaw i Jakub. Księga opisuje m.in. jak Ezaw sprzedał Jakubowi swój przywilej pierworództwa w zamian za chleb i soczewicę. Rozdział 25 poświęcony jest podstępowi Jakuba przez który otrzymał błogosławieństwo Izaaka, wykorzystując jego słaby wzrok. Za oszustwo Jakub zapłacił długimi latami tułaczki opisanymi w Księdze.
Jednym z najbardziej znanych opisów biblijnych jest sen Jakuba.
We śnie ujrzał drabinę opartą na ziemi, sięgającą swym wierzchołkiem nieba, oraz aniołów Bożych, którzy wchodzili w górę i schodzili na dół. (Rdz 28,12)
Na szczycie drabiny stał Bóg, który obiecał Jakubowi własny kraj, liczne potomstwo i swoją opiekę w każdym miejscu. Po przebudzeniu Jakub postawił kamień, który miał pod głową, jako stelę, czyniąc z niego rodzaj betylu. Betylami nazywano wówczas siedzibę bóstwa. Stąd miejsce to, a później miasto, znane było jako Betel, czyli Dom Boży.
W trakcie swoich wędrówek Jakub trafił do Charanu, gdzie służył w domu Labana, swojego wuja. Poślubił jego córki - Rachelę i Leę, z którymi miał potomstwo.
Rozdział 32 zawiera tajemniczy opis walki Jakuba z Bogiem, który nie jest jednak w relacji wyraźnie nazwany. Kiedy Jakub pyta się przeciwnika o imię, ten go nie wyjawia. Swoje Imię Bóg wyjawia dopiero Mojżeszowi. Historia wyjaśnia nazwę miejscowości Penuel („oblicze Boga”), gdzie odbywała się walka oraz imienia Izrael („Bóg walczy”).
Powiedział: Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi, i zwyciężyłeś. (Rz 32, 29)
Walka ta jest interpretowana jako walka duchowa, która kończy się zwycięstwem Jakuba. Jakub jest również jedną z nielicznych postaci biblijnych, które widziały Boga „twarzą w twarz”.
Dalsza część Księgi Rodzaju (od rozdziału 37) przedstawia historię Józefa, ukochanego syna Jakuba. Józef został sprzedany przez zazdrosnych braci w niewolę i wzięty do Egiptu. W Księdze zostało wielokrotnie podkreślone, że Bóg nigdy nie opuszczał Józefa np. :
Ten jego pan spostrzegł, że Bóg jest z Józefem i sprawia, że mu się dobrze wiedzie, cokolwiek czyni. (Rdz 39,3)
Na skutek spisku żony Potifara Józef trafił do więzienia, a później na służbę u faraona. Miał dar wyjaśniania snów m.in. na podstawie snu faraona ostrzegł Egipcjan przed nadchodzącym głodem (rozdział 41).
Kiedy jego bracia przybyli do Egiptu, Józef przebaczył im i cała ich rodzina osiedliła się w północnej części kraju.