 |
| André-Marie Ampere (1775-1836) |
Biografia
Andre Marie Ampere urodził się w 1775 r. w Lyonie, we Francji. Jego życie przypadło na niezwykle burzliwy okres w historii. Ampere był bowiem świadkiem wielkiej rewolucji francuskiej, objęcia władzy przez Napoleona, jego potęgi i upadku.
Ampere całe życie spędził we Francji. Urodził się w majętnej rodzinie, która zapewniła mu odpowiednie warunki do samorozwoju. Już w dzieciństwie przejawiał talent do nauk ścisłych: matematyki i fizyki. Szybko zaczął dawać prywatne lekcje z tych przedmiotów i pomimo braku formalnego wykształcenia dostał posadę nauczyciela, najpierw w liceum w Lyonie, potem zaś jako wykładowca na Politechnice w Palaiseau pod Paryżem.
Podczas rewolucji francuskiej Ampere przeżył jedno z najbardziej traumatycznych wydarzeń w swoim życiu – jego ojciec padł ofiarą wielkiego terroru i został ścięty na gilotynie. W 1799 roku fizyk ożenił się z Julią Carron, z którą miał syna Jeana Jacquesa. Śmierć ukochanej żony w 1803 roku była kolejnym tragicznym doświadczeniem w biografii Ampere’a.
W 1808 roku fizyk dostał posadę profesora, a następnie nominację na inspektora generalnego wyższych uczelni we Francji. W 1826 roku objął katedrę fizyki w College de France. W tym okresie wykładał również filozofię na Faculte des Lettres. Zmarł w Marsylii w 1836 roku w wyniku zapalenia płuc.
Dokonania
Ampere był wybitnym fizykiem i matematykiem, który zrewolucjonizował nauki ścisłe. Jego największe osiągnięcia dotyczą zjawiska elektryczności. Ampere wyodrębnił w tej dziedzinie elektrostatykę i elektrodynamikę. Wyjaśnił zjawisko magnetyzmu jako efekt działania wirowych prądów elektrycznych. Tak zwane prawo Ampere’a mówi o tym, że pole magnetyczne wytwarza się w wyniku zmiany natężenia pola elektrycznego. Dokładnie pole magnetyczne powstaje wokół przewodnika z prądem elektrycznym i układa się w postaci okręgów otaczających przewodnik.
Najważniejsze twierdzenia swojej teorii Ampere wyraził w dziele „Traktat o matematycznej teorii zjawisk elektrodynamicznych opartej wyłącznie na eksperymentach”. Od nazwiska słynnego fizyka pochodzi nazwa jednostki natężenia prądu.
Ampere zajmował się ponadto zjawiskiem refrakcji światła oraz chemią (eksperymenty z gazami) i matematyką (teoria równań różniczkowych cząstkowych). Fizyk interesował się także filozofią, czego owocem są „Szkice z filozofii nauki, czyli przedstawienie analitycznej klasyfikacji wiedzy ludzkiej”.