 |
| Max Born |
Biografia
Max Born urodził się w 1882 roku we Wrocławiu, w rodzinie o niemiecko-żydowskich korzeniach. Jego ojciec był profesorem anatomii porównawczej i embriologii na Uniwersytecie Wrocławskim. Matka zaś, Margarete Kauffman, pochodziła z zamożnej rodziny przemysłowców. Born stracił matkę we wczesnym dzieciństwie.
Przyszły fizyk studiował matematykę, fizykę i astronomię na uniwersytetach we Wrocławiu, Heidelbergu i w Zurychu. Swoją karierę akademicką rozpoczął na Uniwersytecie w Getyndze, dokąd udał się na zaproszenie Minkowskiego, który jednak zmarł tuż po rozpoczęciu współpracy. W 1912 roku Born wyjechał do Chicago, gdzie był wykładowcą i prowadził badania wraz z Albertem Abrahamem Michelsonem. W 1913 roku ożenił się z Hedwig Ehrenberg, córką profesora prawa z Uniwersytetu w Getyndze, z którą miał syna i dwie córki.
W 1915 roku otrzymał zaproszenie do Berlina od Maxa Plancka, jednak został wcielony do armii niemieckiej. W czasie wojny Born zaprzyjaźnił się z Albertem Einsteinem, z którym dzielił nie tylko pasje naukowe, ale również zamiłowanie do muzyki. Po wojnie został dyrektorem Instytutu Fizyki Teoretycznej we Frankfurcie nad Menem, a następnie dyrektorem Instytutu Fizyki w Getyndze. Współpracował między innymi z Heisenbergiem.
W 1933 roku z powodu swojego żydowskiego pochodzenia Born został zmuszony do opuszczenia Niemiec. Przez krótki czas przebywał we Włoszech, a następnie przyjął posadę wykładowcy w Cambridge. W 1936 r. otrzymał zaś stanowisko profesora w Edynburgu, w Szkocji. W 1953 r. Born wrócił do Niemiec, zaś rok później otrzymał Nagrodę Nobla. Zmarł w 1970 r. w Getyndze.
Dokonania
Max Born zapisał się w historii nauki przede wszystkim jako interpretator tak zwanego równania falowego Erwina Schrödingera. Równanie to opisywało falowy ruch cząstek elementarnych w atomie, jednak nie pozwalało go sprecyzować. Doniosłość odkrycia Borna polegała na tym, że fizyk zauważył, iż kwadrat wartości bezwzględnej funkcji falowej Schrödingera dostarcza statystycznych danych o aktualnym położeniu cząstki. Born udowodnił tym samym, że nie da się z całą pewnością określić istnienia materii na poziomie atomowym. Można w tej dziedzinie posługiwać się jedynie statystycznym prawdopodobieństwem.
Teorii tej początkowo nie mógł zaakceptować Einstein, który napisał w liście do Borna, iż „Bóg nie gra w kości”. Odkrycie Borna, współtworzące zręby fizyki kwantowej, obalało dotychczas obowiązujące pojęcia o świecie. Przeczyło bowiem zasadzie przyczynowości.