Po śmierci cesarza Justyna w roku 527, władze w Konstantynopolu przejmuje współrządzący z nim siostrzeniec Justynian. Za główny cel swoich rządów nowy jednowładca postawił sobie przywrócenie dawnej świetności Cesarstwa Rzymskiego. Pierwszym krokiem w tym kierunku miało być przywrócenie granic.
Na drodze Justyniana stanęła wojna prowadzona przez Cesarstwo jeszcze za panowania jego wuja z Persami. Została ona zakończona przez armię wschodnią pod wodzą Belizariusza w roku 532, jednak zaraz po sukcesach w Azji wybuchło powstanie w Konstantynopolu. Dopiero po jego krwawym stłumieniu cesarz Justynian,mógł przystąpić do swoich pierwotnych planów rewindykacyjnych na Zachodzie.
Próba odbudowy Cesarstwa Rzymskiego – Afryka
Afryka Północna zajmowana przez germańskie plemię wandalów, wysunęła się na pierwszy plan działań Justyniana. Jego głównodowodzący armią Belizariusz zaraz po zakończeniu kampanii przeciwko Persom został wysłany na kontynent Afrykański. Wylądował pod Hadrumetum w roku 533, zaskakując tym samym całkowicie barbarzyńskie plemię.
Po pierwszej przegranej bitwie Wandalowie zostali całkowicie rozbici. Szesnastotysięcznej armii pod wodzą Belizariusza, zajęło jedynie kilka miesięcy odzyskanie utraconych obszarów afrykańskich. Przywrócono ich stan sprzed inwazji plemienia germańskiego – skonfiskowane dobra, kościół katolicki prześladowany przez Wandalów (arianie) odzyskał wcześniejsze uprawnienia.
Próba odbudowy Cesarstwa Rzymskiego – Italia
Błyskawiczne zwycięstwo w Afryce skłoniło Justyniana do zastosowania podobnej taktyki wobec Italii – rządów Gotów. Armia rzymska uderzyła na Gotów z dwóch stron – przez Sycylię, na półwysep apeniński przeprawił się Belizariusz, a od strony naprzeciw granicy Italii ruszyła inna armia.
Ta druga została rozgromiona przez Gotów pod wodzą Witygesa, jednak w tym czasie Belizariusz ze swoimi siłami zajął Rzym, a następnie przerzucił działania wojenne na północ kraju. Tutaj jednak pozycje Gotów okazały się nie do zdobycia, co przeciągnęło działania wojenne. W roku 540 przywódca Gotów skapitulował, a oni od tej pory pozostali w charakterze sprzymierzeńców na północ od Padu.
Ustabilizowana sytuacja nie trwała jednak długo. Justynian zmuszony do odwołania Belizariusza z Italii, ze względu na zagrożenie perskie, otworzył drogę Gotom do ponowienia walki z Cesarstwem. Wybrali na swojego nowego władcę Totyla, któremu udało się wyprzeć siły rzymskie z Italii. Ze względu na małe siły jakie posiadał w zaistniałej sytuacji, Belizariusz zrezygnował z dowództwa nad armią.
Zachęcony sukcesami młody król Gotów Totyla rozpoczął opanowywanie wysp Morza Śródziemnego. Miał również w planach zajęcie Bałkanów, co zagroziłoby bezpośrednio bezpieczeństwu stolicy – Konstantynopolu. W zaistniałej sytuacji zdecydowano się wysłać silną armię w celu pacyfikacji Gotów, na czele której stanął eunuch dworski – Narses.
Kampanie pod jego wodzą odsunęło na kilka lat przełamanie granicy naddunajskiej przez Słowian. Dopiero w roku 552 armia pod dowództwem Narsesa przekroczyła granice Italii, kierując się w stronę Rzymu. Pod Busta Gallorum natknęła się na główne siły Gotów, którzy zostali rozgromieni podczas bitwy, a sam Totyla zginął na polu bitwy. W takie sytuacji kampania przeciwko Gotom zakończyła się sukcesem Justyniana.
Po zwycięskich walkach w Italii, w charakterze namiestnika, rządy objął Narses. Blisko dwudziestoletni okres wojen z Gotami doprowadził do gospodarczego wyniszczenia oraz wyludnienia Italii, pozostawiając ją ostatecznie w opłakanym stanie.
Próba odbudowy Cesarstwa Rzymskiego – Hiszpania
W trakcie trwania działań wojennych w Italii, Justynian pragnący wykorzystać spory wewnętrzne Wizygotów, wysłał korpus ekspedycyjny na półwysep Iberyjski. Interwencja w Hiszpanii przyniosła cesarzowi panowanie nad Betyką. Jednak w toku problemów wewnętrznych oraz zewnętrznych, cesarstwu nie udało się w żaden sposób rozszerzyć wpływów na obszar całego półwyspu.
Źródła:
T. Manteuffel – Historia Powszechna, Średniowiecze; PWN; Warszawa 1994
http://ancienthistory.about.com/od/emperors/p/Justinian.htm