Powstanie Nika miało miejsce we wczesnośredniowiecznym Konstantynopolu. Zamieniło się w katastrofalne zamieszki w cesarstwie wschodniorzymskim, które swoim zasięgiem zagroziły władzy oraz życiu samego cesarza Justyniana.
Powstanie Nika – Hipodrom
Hipodrom był miejscem w stolicy, gdzie ludność zbierała się w celu oglądania głównie wyścigów rydwanów oraz podobnych im przedstawień. Rydwany wraz ze swoimi drużynami były reprezentowane przez poszczególne kolory. Były więc cztery odłamy - czerwoni oraz biali, a od czasów rządów Justyniana największą popularnością cieszyły się frakcje niebieskich oraz zielonych.
Taka sama zasada dotyczyła fanów (kibiców) poszczególnych drużyn, którzy identyfikując się z poszczególnymi drużynami przywdziewali ich barwy. Ugrupowania te stały się ostatecznie polem rozwiązywania politycznych, czy też społecznych konfliktów. Często przedstawiciele danego ugrupowania, które stanowiło specyficzną mieszankę gangów ulicznych oraz partii politycznych, starało się wywierać wpływy na rządy cesarza, poprzez skandowanie żądań między gonitwami na hipodromie.
Powstanie Nika – Przyczyny
W kwietniu roku 527 Justynian zostaje współrządzącym cesarstwem wschodnim wraz ze swoim wujem cesarzem Justynem. Cztery miesiące później, po śmierci Justyna, zostaje jednowładcą cesarstwa na wschodzie.
Ambitne plany nowego cesarza, które miały przywrócić dawną świetność Cesarstwa Rzymskiego, dla ludności oznaczały głównie zwiększające się podatki. Ich wzrost był powodowany przede wszystkim trwającą wojną z Persją oraz rozbudowanymi projektami budowlanymi Justyniana Wielkiego. Stały się też pośrednią przyczyną wybuchu powstania w stolicy.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu zamieszek w Konstantynopolu, były aresztowania do jakich doszło po wcześniejszych wyścigach rydwanów. Tego typu zdarzenia były dość powszechne w ówczesnym czasie – morderców z zamieszek łapano a następnie wieszano. Jednak tym razem sytuacja wyglądała inaczej, dwaj oskarżeni o morderstwo – jeden z frakcji zielonych, a drugi z niebieskich uciekli i znaleźli azyl w kościele. Pomimo, że żądano dla nich ułaskawienia, Justynian kazał schwytać i powiesić uciekinierów.
Powstanie Nika – Przebieg
Fani na Hipodromie skandowali Nika dla drużyn rydwanów, z którymi sympatyzowali, co oznaczało „Zwycięzca”, „Zwycięstwo”. Jednak 13 stycznia 532 roku okrzyk ten oznaczał rozpoczęcie powstania. Pałac cesarza Justyniana przylegał do Hipodromu, dzięki czemu mógł on obserwować bezpośrednio zawody. Po wybuchu zamieszek jego bezpieczny przyczółek był oblegany przez powstańców przez pięć dni. Na skutek pożaru, jaki wybuchł podczas nich, została zniszczona słynna bazylika Hagia Sophia.
Senatorowie wykorzystując dogodną sytuacje, wspierali powstańców w celu obalenia władzy Justyniana. Uzbrojeni żądali w pierwszej kolejności zdymisjonowania urzędników, którzy dopuszczali się skrajnych nadużyć. Następnie tłum obwołał nowego cesarza – Hypatiusza.
Justynian, stojąc przed poważnym zagrożeniem, był zdecydowany na ucieczkę z pałacu. Jednak rzekomo do zmiany decyzji miała przekonać go żona Teodora. Po porzucenia pierwotnego planu cesarz wysłał wcześniejszego, głównodowodzącego armii wschodu Belizariusza, aby zakończył zamieszki w mieście. Belizariusz dokonał rzezi na hipodromie, jednak tylko wśród stronników zielonych. Niebiescy bowiem zostali wcześniej przekupieni przez eunucha dworskiego Narsesa i opuścili hipodrom w chwili koronacji Hypatiusza.
Powstanie Nika – Skutki
Powstanie pociągnęło przed wszystkim straty wśród rebeliantów – w masakrze jaką przeprowadził Belizariusz miało zginąć około trzydziestu tysięcy osób. Oprócz tego Justynian uporał się również z Hypatiuszem, którego kazał zabić, jak również z częścią senatorów, których skazał na wygnanie.