Justynian Wielki - kim był, osiągnięcia. Cezaropapizm - co to jest, cechy.

W wyniku problemów wewnętrznych i wędrówki ludów cesarstwo zachodniorzymskie upadło w 456 r. Na mapie świata pozostało zatem tylko cesarstwo wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu. Jego władcą w latach 527-565 był Justynian I Wielki. Okres jego panowania zajmuje szczególne miejsce w historii Kościoła, wówczas bowiem nastąpił szczyt rozwoju cezaropapizmu.

Cezaropapizm to termin pochodzący od dwóch łacińskich słów – caesar i papa, oznaczający skupienie pełni władzy nad państwem i nad Kościołem w rękach jednej osoby – monarchy. Inaczej mówiąc, świecki władca był równocześnie zwierzchnikiem Kościoła i mógł ingerować w jego wewnętrzne sprawy, w tym decydować o kwestiach teologicznych.

Samej genezy doktryny cezaropapizmu należy szukać w charakterze władzy cesarskiej w Rzymie – od 12 p.n.e. cesarze nosili tytuł pontifex maximus, czyli „najwyższy kapłan”. Władcy nie wyrzekli się go, kiedy Teodozjusz I Wielki w 380 r. uznał chrześcijaństwo za religię państwową. W VIII w. cesarz Leon III napisał wprost w liście do papieża Grzegorza II: „jestem cesarzem i kapłanem”. Cesarza bizantyńscy kierowali się tą zasadą w swoim panowaniu nie tylko ingerując w sprawy administracji Kościoła, ale również  wydając edykty dogmatyczne (m.in cesarz Zenon i Henotikon, 482 r.) czy zwołując synody (np. Justynian II – Synod Trullański, 692 r.). W Kościele wschodnim cezaropapizm ostatecznie ugruntował się przez wielką schizmę wschodnią w 1054 r. i przetrwał do upadku Cesarstwa Wschodniorzymskiego w roku 1453. Nie było to jednak zjawisko ograniczone wyłącznie do Bizancjum – w Kościele zachodnim cezaropapizm charakteryzował  m.in. okres panowania Karola Wielkiego oraz rządy władców Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

Justynian I Wielki jako władca Bizancjum dążył do przywrócenia potęgi i zasięgu terytorialnego cesarstwa rzymskiego, z jedną prawowitą wiarą chrześcijańską. Był wszechstronnie wykształcony nawet w teologii. Realizując zasadę jedności wiary występował surowo przeciw poganom, heretykom i Żydom. Wprowadził przymusową chrystianizację – każdy poganin musiał poddać się katechizacji i przyjąć chrzest, inaczej podlegał karze konfiskaty majątku. Z kolei jeśli chrześcijanin powracał do pogaństwa, to był karany śmiercią. Justynian Wielki likwidował także resztki pogańskich instytucji m.in. zamknął w 529 r. zamknął Akademię Platońską w Atenach. Żydzi, chociaż mogli oficjalnie wyznawać swoją religię, byli szykanowani. Z kolei heretykom zamknięto dostęp do wszelkich urzędów i godności państwowych. Podsumowując, każdy miał być w cesarstwie wschodnim chrześcijaninem.

Justynian brał także bezpośredni udział w ustalaniu doktryny Kościoła (w tym przepisów liturgicznych), a swoje decyzje w tej dziedzinie narzucał biskupom i laikom w imię jedności wiary. Oficjalnie jednak cesarz uznawał prymat papieża w nauczaniu. Niemniej zwoływanie soborów zaliczono do praw cesarza; Justynian zwołał Sobór konstantynopolitański II w 553r.

Za Justyniana ściśle także określono strukturę i procedurę synodów lokalnych i prowincjonalnych. Biskupi uzyskali nowe przywileje, powierzone im zostały również funkcje państwowe m.in. mieli udział w sądownictwie. Ponadto w trosce o wysoki poziom duchowieństwa Justynian określił szczegółowo sposób przyjmowania kandydatów do tego stanu oraz ich wykształcenie i tryb życia. Najwięcej przepisów i obostrzeń dotyczyło jednak mnichów i zakonów.

Wyrazem świetności Kościoła pod rządami Justyniana miała być świątynia Mądrości Bożej (Hagia Sophia) w Konstantynopolu. Została zbudowana w 537 r. Uważano ją za syntezę Królestwa Bożego, Kościoła i Cesarstwa.

Justynian I Wielki zajmował się jednak nie tylko Kościołem. Przeprowadził także reformy wewnętrzne w cesarstwie (reformę finansów, scentralizował aparat państwowy). Na jego polecenie opracowano także tzw. Kodeks Justyniana (Corpus Iuris Civilis). Czas jego panowania charakteryzowały się rozwojem kultury, zwłaszcza piśmiennictwa i budownictwa.

Polecamy również:

  • Monoteletyzm - doktryna, definicja, znaczenie

    Monoteletyzm (z gr. monos – jeden, thelo – chcę, mam wolę) to herezja głosząca, że Chrystusowi, mimo że miał ludzką naturę, brakowało ludzkiej woli i że miał On tylko jedną (boską) wolę przejawiająca się w działaniu. Więcej »

  • Ikonoklazm - historia, ruch, definicja

    Ikonoklazmem (inaczej: obrazoburstwem) nazywa się ruch religijny zwalczający kult obrazów sakralnych. Najsilniej rozwinął się on w Bizancjum w VIII i IX w. Stanowił wówczas odpowiedź na przesadną cześć ikon, która przejawiała się m.in. w powstawaniu legend o cudownych obrazach Chrystusa. Więcej »

  • Chrystianizacja w średniowieczu

    Chrystianizacją nazywa się wprowadzanie  w społeczeństwach niechrześcijańskich wiary i norm etycznych zgodnych z nauką Jezusa Chrystusa. Więcej »

  • Wielka schizma wschodnia - przyczyny, historia, skutki

    Wielką Schizmą Wschodnią nazywa się najpoważniejszą schizmę w chrześcijaństwie – schizmę między katolickim Zachodem a prawosławnym Wschodem. Za datę rozłamu oficjalnie przyjęto 16 lipca 1054 r., ale ma ona charakter umowny. Więcej »

  • Reforma gregoriańska - na czym polegała?

    Reformą gregoriańską określa się szereg działań reformatorskich, które Kościół katolicki podjął na przestrzeni XI-XII w. Ich celem było m.in. usunięcie symonii (czyli handlu godnościami oraz stanowiskami kościelnymi), wprowadzenie celibatu, a przede wszystkim powstrzymanie ingerencji... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 4 + 5 =
Justynian 1 Wielki
2019-01-01 12:49:51
elo
Ostatnio komentowane
na czym polegają te fundacje i stowarzyszenia? brakuje tu wyjaśnienia i jakiegoś przyk�...
• 2024-11-05 17:38:04
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03