Kościół w epoce średniowiecza (V-XV w.) był Kościołem:
1) niosącym Ewangelię – okres średniowiecza to przede wszystkim okres chrystianizacji nowych ludów. Misji ewangelizacyjnych podejmowali się zarówno przedstawiciele Kościoła zachodniego (obrządek łaciński), jak i Kościoła wschodniego (obrządek grecki). Wiarę chrześcijańską w średniowieczu przyjęli: Frankowie, Irlandczycy, Szkoci, Brytowie (zamieszkujący tereny dzisiejszej Anglii i Walii), Niemcy, Morawianie, Bułgarzy, Czesi, Duńczycy, Polacy, Węgrzy, Rusini, Islandczycy, Szwedzi, Norwedzy oraz Litwini. W procesie chrystianizacji znaczną rolę odegrały zakony, w tym mnisi iroszkoccy. W wielu przypadkach przyjęcie chrześcijaństwa niosło ze sobą scalenie się plemion w jeden organizm państwowy – w średniowieczu kiedy władca przyjmował wiarę chrześcijańską, automatycznie przyjmowali ją również wszyscy jego poddani.
2) podzielonym – w epoce średniowiecza doszło do najpoważniejszej schizmy w chrześcijaństwie – schizmy między katolickim Zachodem a prawosławnym Wschodem. Za datę rozłamu oficjalnie przyjęto 16 lipca 1054 r., ale ma ona charakter umowny. Już bowiem przed rokiem 1054 dochodziło do sporów między Rzymem i Konstantynopolem, w wyniku których jedność eklezjalna była zrywana, a następnie przywracana. Wśród nich wymienia się dwie tzw. schizmy przejściowe: tzw. schizmę Akacjusza (484-519) oraz schizmę Focjusza (861-867. Podział z 1054 r. na katolicyzm i prawosławie ostatecznie potwierdziły wyprawy krzyżowe, podczas których doszło do otwartego konfliktu między obydwoma Kościołami. Mimo wielokrotnie podejmowanych prób zjednoczenia, jak dotąd nie udało się przezwyciężyć schizmy.
3) zajmującym się kulturą i edukacją – głównymi ośrodkami życia umysłowego i kulturalnego w średniowiecznej Europie były klasztory. Szczególną rolę odegrali mnisi benedyktyńscy, którzy skrupulatnie przepisywali manuskrypty w skryptoriach. To dzięki nim przetrwało dziedzictwo antyku. Benedyktyni upowszechnili także praktyczną wiedzę z dziedziny techniki upraw ziemi, hodowli bydła i koni, pszczelarstwa, sadownictwa i zielarstwa. Im zawdzięcza się również spopularyzowanie cyfr arabskich w Europie. Innymi zakonami, które w sposób szczególny zasłużyły się na polu oświaty i kultury byli cystersi, dominikanie i franciszkanie. W średniowieczu swoje korzenie mają także uniwersytety. Pierwsze z nich powstały w wyniku integracji szkół monastycznych i episkopalnych np. Uniwersytet Boloński, założony w 1088 r., powstał na bazie szkoły biskupiej i kamedulskiej szkoły teologicznej. Należy pamiętać, że również sztuka średniowieczna rozwijała się w ścisłym związku z Kościołem katolickim: tematyka religijna dominowała w malarstwie i rzeźbie, a architektura romańska i gotycka wyraziła się przede wszystkim w budownictwie sakralnym.
4) zaangażowanym w politykę – w średniowieczu, kiedy na skutek najazdów plemion germańskich upadło w 476 r. cesarstwo zachodniorzymskie, automatycznie wzrosła rola polityczna Kościoła katolickiego i papiestwa, które od tej pory zarządzało praktycznie całą Italią. W 754 r. dzięki królowi Franków Pepinowi powstało Państwo Kościelne ze stolicą w Rzymie, które przetrwało do 1870 r. Jego władcami byli kolejni papieże. W XI w. wybuchł spór o inwestyturę, czyli spór między władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Henrykiem IV, a papieżem Grzegorzem VII o mianowanie biskupów. W istocie jednak konflikt ten dotyczył panowania nad całym ówczesnym chrześcijańskim światem. Został on zażegnany dopiero we wrześniu 1122 roku, na mocy konkordatu w Wormacji zawartego między papieżem Kalikstem II a cesarzem Henrykiem V. Cesarz zrzekł
