Po podziale imperium karolińskiego w roku 843 w Verdun, konfliktach dynastycznych oraz najazdach wikingów, doszło do osłabienia, a następie upadku władzy cesarskiej. W X w. ukształtowało się Królestwo Francji w zachodniej części monarchii, a we wschodniej – Niemiec. Cesarstwo rzymskie na Zachodzie zostało ponownie odbudowane przez króla Niemiec – Ottona I.
Sukcesy i pozycja cesarza Henryka były tak znaczące, że po jego śmierci w roku 936, elektorzy wybrali na swojego nowego władcę jego syna Ottona. Sama koronacja miała miejsce w ulubionej siedzibie Karola Wielkiego – Akwizgranie. Był to pierwszy sygnał w jakim kierunku nowy władca planuje pokierować swoją politykę.
W początkowym okresie swoich rządów nowy władca postanowił – w celu realizacji swoich planów centralistycznych, oprzeć się na dwóch elementach: wyższej hierarchii kościelnej oraz najbliższej rodzinie. W pierwszym wypadku przedstawiciele duchowieństwa w drodze feudalizacji byli lennikami króla, także zazwyczaj reprezentowali jego interesy. W kwestiach rodzinnych Otton obsadził jej członków wśród księstw terytorialnych.
Po licznych zwycięstwach w kolejnych latach – pokonanie Węgrów, Słowian Połabskich oraz narzuceniu zwierzchnictwa Czechom, Otton wyprawił się do Włoch. W Stolicy Apostolskiej w roku 962 odbyła się koronacja władcy Niemieckiego.
Na skutek tego wydarzenia uformowała się zupełnie nowa sytuacja na Zachodzie – powstanie państwa nawiązującego do tradycji Cesarstwa Rzymskiego. Celem i zarazem największą ambicją Ottona było zwierzchnictwo nad całym ówczesnym światem chrześcijańskim. Ten uniwersalizm powodował, że cesarz musiał określić swój stosunek do władzy duchownej, którą reprezentował biskup Rzymu.
Dzięki wypracowanej pozycji oraz przeważającej sile nad papiestwem, zostało ono w praktyce podporządkowane władzy cesarskiej Ottona. Następnie, poprzez ogłoszenie swojego statutu cesarskiego, określił zasady wyboru nowego papieża. Miał być to jedynie kandydat, który wcześniej złoży przysięgę wierności cesarzowi.
Potęga Ottona zwiększała się nadal – narzucił trybut oraz zwierzchnictwo kolejno Polsce oraz Danii. Od czasu jego panowania utrwaliła się zasada, że korona cesarska należy do królów Niemiec. Nie do końca jednak określono czym władza cesarska ma być w praktyce. Następcy Ottona I stawiali w większości na pierwszym planie interesy Niemiec. Idealistą wśród nich był Otton III. Pragnął on bowiem być zwierzchnikiem równorzędnych królestw europejskich.