Romantyzm to epoka literacka, która nastąpiła po oświeceniu. Początki romantyzmu wiążą się z wielkimi przemianami społeczno-politycznymi w Europie pod koniec XVIII wieku. Rewolucja francuska zmieniła oblicze całego kontynentu. Dotychczasowe autorytety straciły na znaczeniu, skończyła się epoka feudalizmu i społeczeństwa stanowego. Zaczęto kwestionować oświeceniowe przekonanie o potędze ludzkiego umysłu. Nowe pokolenie twórców fascynowało się tym, co mroczne, niezrozumiałe i fantastyczne. W utworach z tego okresu pojawia się refleksja nad zjawiskami, których nie można objąć rozumem. W Polsce ten prąd umysłowy pojawił się nieco później. Umowną datą początku romantyzmu w Polsce jest rok 1822, w którym ukazały się „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza. Jednym z najsłynniejszych utworów Mickiewicza jest powieść poetycka „Konrad Wallenrod”.
Tragizm losu bohatera w „Konradzie Wallenrodzie”
Głównym bohaterem dzieła jest Litwin, który wstępuje do zakonu krzyżackiego. W dzieciństwie zostaje porwany przez Niemców, którzy wychowują go w swojej kulturze. Nie traci jednak kontaktu z rodzimą kulturą dzięki działalności litewskiego wajdeloty (pieśniarza), z którym spędzał dużo czasu. Bohater zakochuje się w córce księcia Litwy, Aldonie i żeni się z nią. Szczęście pary nie trwa jednak długo. Litwa odnosi kolejne porażki w starciach z coraz potężniejszym zakonem krzyżackim. Bohater postanawia sam zostać krzyżakiem, żeby sabotować działania zakonu i zniszczyć go od środka. Żeby ta niebezpieczna misja się powiodła, musi opuścić swoją żonę i przyjąć nową tożsamość. Przyjmuje imię i nazwisko Konrad Wallenrod i składa śluby zakonne. Jako krzyżak wsławia się wieloma bohaterskimi czynami. Zyskuje coraz większą sławę wśród członków zakonu i wkrótce zostaje wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Musi poprowadzić wojska do boju przeciw Litwinom. Celowo popełnia błędy w dowodzeniu i doprowadza do klęski swoich rycerzy. Kiedy zakonnicy odkrywają zdradę, Konrad chce wrócić do Aldony i razem z nią uciec. Kobieta nie zgadza się jednak, ponieważ uznaje, że od ich rozstania minęło zbyt wiele czasu. Konrad popełnia samobójstwo, żeby nie wpaść w ręce Krzyżaków. Poemat Mickiewicza przedstawia tragizm głównego bohatera. Konrad Wallenrod jest rozdarty pomiędzy osobistym szczęściem i służbą ojczyźnie. Stawia dobro kraju ponad własnym interesem, ale okupuje to cierpieniem i samotnością.
Tragizm losu bohatera w „Królu Edypie” Sofoklesa
Tragedia Sofoklesa przedstawia starożytną koncepcję tragizmu. Tytułowy bohater zostaje porzucony przez rodziców, ponieważ ciąży na nim klątwa. Przepowiednia mówi, że Edyp zabije ojca i ożeni się z własną matką. Wszyscy próbują temu zapobiec. Zrządzenie losu sprawia, że Edyp przypadkowo spotyka swojego ojca i zabija go w czasie kłótni. Przybywa do obcego miasta, które jest tak naprawdę jego rodzinną krainą. W nagrodę za pokonanie Sfinksa bohater otrzymuje propozycję poślubienia królowej, którą jest jego matka. Niczego nieświadomy bohater żeni się z nią i zostaje władcą. Tragizm Edypa polega na niemożności ucieczki przed własnym przeznaczeniem.