Pojęcie etosu rycerskiego wywodzi się z epoki średniowiecza. Średniowieczne społeczeństwo podzielone było na stany. Najwyżej w hierarchii społecznej stali duchowni i rycerze. Przedstawiciele tych warstw społecznych kształcili się i znali łacinę, która była językiem uniwersalnym w średniowiecznej Europie. Rycerze mieli za zadanie służyć władcy świeckiemu i Kościołowi. Nie każdy mógł zostać rycerzem. Kandydat musiał przejść
specjalny rytuał zwany pasowaniem. Rycerze chrześcijański musiał charakteryzować się licznymi cnotami, które spisywano w tzw. kodeksach rycerskich. Naczelne zasady rycerskiego etosu to honor, odwaga, skłonność do poświęceń, wierność danemu słowu, troska wobec słabszych, dworność w stosunku do kobiet.
Podstępne metody walki z wrogiem jako zaprzeczenie etosu rycerskiego na przykładzie „Konrada Wallenroda”
Tytułowy bohater utworu jest Litwinem, który postanawia wstąpić do zakonu krzyżackiego. Jego decyzja nie wynika z religijnych pobudek. Konrad Wallenrod jest ukrytym szpiegiem litewskim i sabotuje działania Krzyżaków. Chce zniszczyć wrogi Litwie zakon od środka. Żeby to zrobić, musi zajść jak najwyżej w hierarchii zakonnej. Jako rycerz wsławia się męstwem i niezwykłymi czynami. Udaje niezwykle zaangażowanego i oddanego sprawie Krzyżaka. Zakonnicy wybierają go na wielkiego mistrza zakonu. Konrad Wallenrod zostaje dowódcą wojsk krzyżackich, które walczą przeciwko Litwinom. Celowo popełnia błędy w dowodzeniu, skazując rycerzy zakonnych na klęskę w bitwie. Jego podstęp zostaje odkryty przez członków zakonu, którzy ogłaszają Wallenroda zdrajcą i skazują go na śmierć. Bohater próbuje uciec z ukochaną, ale to mu się nie udaje. Postanawia więc popełnić samobójstwo. Tytułowy bohater utworu Mickiewicza zachowuje się w sposób niehonorowy, jego postawa jest zaprzeczeniem zasad etosu rycerskiego. Konrad Wallenrod kieruje się podstępem, dopuszcza się licznych oszustw i kłamstw. Zostaje uznany za zdrajcę, co dla rycerza średniowiecznego było niewyobrażalną hańbą. Wallenrod postępuje w myśl hasła „cel uświęca środki”. Jest to wątpliwa etycznie zasada, która zakłada stosowanie niemoralnych metod. Bohater poematu ma jednak świadomość, że postępuje źle – w głębi duszy jest wrażliwym i szlachetnym człowiekiem. Poświęca swój honor i dobre imię, żeby ratować ojczyznę w niebezpieczeństwie. Prowadzenie podwójnego życia niszczy Wallenroda, dlatego śmierć jest dla niego wyzwoleniem.
Podstępne metody walki z wrogiem jako zaprzeczenie etosu rycerskiego na przykładzie „Pieśni o Rolandzie”
Francuski epos rycerski opowiada o starciach między wojskami cesarza Karola Wielkiego a siłami muzułmańskimi, które okupowały Półwysep Iberyjski. Kiedy władca Francji ogłasza rozejm z wrogami i zarządza odwrót, jego armia zostaje podstępnie zaatakowana przez Saracenów. Okazuje się, że wśród Francuzów doszło do zdrady. Zazdrosny o powodzenie i sukcesy Rolanda Ganelon spiskuje z muzułmanami przeciw swoim rodakom. Zaatakowany oddział Rolanda broni się dzielnie, ale ponosi porażkę. Główny bohater nie decyduje się na wezwanie posiłków, ponieważ nie chce być posądzony o tchórzostwo lub brak honoru. Ginie, oddając życie za Francję i wiarę chrześcijańską.