Dramat Juliusza Słowackiego powstał po upadku powstania listopadowego, wielkiego zrywu niepodległościowego, którego klęska wpłynęła na losy całego pokolenia Polaków. Słowacki, podobnie jak inni wielcy romantycy, podejmował w swoich utworach tematykę narodowowyzwoleńczą i patriotyczną. Poeta chciał stworzyć dramat narodowy, który będzie opowiadał o przyczynach upadku powstania listopadowego. W „Kordianie” Słowacki przedstawił swoją koncepcję patriotyzmu i sposobu walki z zaborcą. Dramat ten jest także polemiką z Mickiewiczowskim mesjanizmem.
Wartości, dla których człowiek gotów jest poświęcić życie w „Kordianie” Juliusza Słowackiego
Główny bohater dramatu Słowackiego przechodzi spektakularną metamorfozę. Kordian w młodości przeżywa liczne rozczarowania i rozterki egzystencjalne. Już jako nastolatek zachęcany jest do aktywności patriotycznej, ale wtedy nie zaprząta sobie tym głowy, ponieważ bardziej interesują go romanse z dziewczętami. Kordian obdarza gorącym uczuciem Laurę, ale jest to miłość niespełniona. Wrażliwy i neurotyczny bohater rozważa samobójstwo, ale ostatecznie wyjeżdża za granicę. Tam przeżywa kolejne rozczarowania. Odkrywa, że kobiety są interesowne i nieszczere. Kiedy udaje się na audiencję do papieża, dowiaduje się, że głowa Kościoła katolickiego wcale nie stoi po stronie mordowanych Polaków. Papież zaleca polskim patriotom posłuszeństwo wobec władzy carskiej. Rozczarowany i zdradzony Kordian postanawia bez reszty poświęcić się walce w obronie ojczyzny. Staje się radykalnym spiskowcem, a za swój życiowy cel obiera dokonanie zamachu na cara. Dla Kordiana wolność Polski jest najwyższą wartością, za którą chce oddać życie. Jego konspiracyjni współpracownicy próbują ostudzić zapał młodzieńca, ale Kordian pozostaje nieugięty. Dostaje się zamku królewskiego i staje przed drzwiami komnaty cara. Tuż przed samym zabójstwem ogarniają go wątpliwości, które nie pozwalają mu wcielić zamiaru w czyn. Kordian pada zemdlony na ziemię. Za próbę zamachu na cara zostaje skazany na karę śmierci. W ostatniej scenie dramatu bohater stoi przed plutonem egzekucyjnym. Nikt nie wie, że car wydał polecenie uniewinnienia Kordiana. Dramat ma otwarte zakończenie, które można interpretować dwojako.
Wartości, dla których człowiek gotów jest poświęcić życie w „Pieśni o Rolandzie”
„Pieśń o Rolandzie” to średniowieczny epos rycerski, który opowiada o losach armii cesarza Karola Wielkiego. Wojska francuskie toczyły walki z Saracenami, którzy w tamtym czasie okupowali Półwysep Iberyjski. Władze kalifatu zawarły rozejm z Karolem Wielkim, ale podczas odwrotu armii cesarskiej doszło do zdradzieckiego ataku. Okazało się, że w obozie francuskim doszło do zdrady. Najdzielniejszym rycerzem Karola był hrabia Roland, wzorowy rycerz chrześcijański, który nie zdecydował się na wezwanie posiłków, kiedy wróg otaczał nieprzygotowanych Francuzów. Roland chciał wsławić się męstwem i honorem, a także ponieść ofiarę ze swojego życia. Zginął za ukochaną ojczyznę i wiarę chrześcijańską, której był wierny do samego końca. Bohater eposu wypełnił etos rycerski w doskonały sposób.