Romantyczna wizja świata różniła się znacznie od światopoglądu ludzi epoki oświecenia. Romantycy zakwestionowali oświeceniowe przekonanie o prymacie rozumu i nieograniczonych możliwościach nauki. Kryzys światopoglądu oświeceniowego spowodowany był pełną niepokoju sytuacją polityczną w Europie pod koniec XVIII wieku. Twórcy epoki romantyzmu zaczęli poszukiwać nowych sposobów uprawiania literatury. Doceniali to, co ukryte i niepoznawalne rozumowo. Inspirację czerpali z ludowości i baśniowości – w wielu utworach romantycznych pojawiają się wątki fantastyczne. Romantycy uważali, że głębokie prawdy o świecie znajdują się w gminnych podaniach, ludowych przesądach, a nawet w wizjach religijnych i przywidzeniach obłąkanych. Relacje między światem realnym i fantastycznym ukazuje dramat Mickiewicza pod tytułem „Dziady część II”.
Relacje między światem realnym i fantastycznym w „Dziadach”
Obrzęd Dziadów związany jest z przypadającym na koniec października i początek listopada świętem ku czci zmarłych. W ludowej tradycji duchowość chrześcijańska miesza się z wierzeniami, których korzenie sięgają czasów pogańskich. Uczestniczący w Dziadach wierni wierzyli, że modlitwami, śpiewami i jedzeniem mogą nakarmić i uspokoić cierpiące dusze czyśćcowe. Mickiewicz opisuje grupę osób znajdujących się w kaplicy, które pod przewodnictwem Guślarza wywołują duchy zmarłych. Dusze czyśćcowe odpowiadają na ich wezwania i pojawiają się w obecności żywych. Uczestnicy obrzędu mogą z nimi rozmawiać i poznać ich historię. Zmarli proszą żywych o pomoc, która ma im przynieść ulgę w cierpieniu. Według wiary katolickiej dusze przebywające w czyśćcu nie mogą dostąpić chwały nieba, dopóki nie odpokutują za swoje przewinienia. Uczestnicy obrzędu starają się im pomóc. Duchy dzieci proszą na przykład o dwa ziarnka gorczycy, ponieważ nie zaznały w życiu cierpienia ani troski. Wieśniakom ukazuje się także duch złego dziedzica, który cierpi z powodu nieugaszonego pragnienia i głodu. Ludzie nie mogą mu jednak pomóc, ponieważ okrutny dziedzic zasługuje na wieczną karę. Po rozpatrzeniu prośby ducha wieśniacy z powrotem odsyłają go w zaświaty. Historie zmarłych są pouczeniem dla żyjących, a niekiedy także przestrogą.
Relacje między światem realnym i fantastycznym w „Iliadzie” Homera
Epos „Iliada” opisuje ostatnie dni, trwającej dziesięć lat wojny trojańskiej. Armia grecka oblegała Troję bardzo długo, przełom nastąpił właśnie w ostatnim roku wojny. Najpotężniejszy wojownik grecki, Achilles, postanowił zemścić się na Trojańczykach za śmierć swojego serdecznego przyjaciela. Wyzwał więc na pojedynek jego zabójcę, Hektora, który był najdzielniejszym żołnierzem trojańskim i synem króla. Achillesowi sprzyjała bogini Atena. Żeby skłonić Hektora do walki, bogini przemówiła do niego, udając jego przyjaciela. Zmylony Hektor uwierzył, że może pokonać potężnego Greka, ale szybko zrozumiał, że jest to podstęp. Honorowo stanął do walki i poległ. W eposie Homera bogowie ingerują w losy wojny, sprzyjając jednej lub drugiej stronie konfliktu. Oni decydują ostatecznie o losach Troi.