Dramat „Balladyna” Juliusza Słowackiego inspirowany jest tradycją ludową i balladową. Akcja utworu rozgrywa się w czasach mitycznych, a fabuła opisuje baśniowe dzieje Polski. Imię głównej bohaterki, a zarazem tytuł całego dramatu, to nawiązanie do popularnego w romantyzmie gatunku, jakim była ballada – utwór łączący cechy liryki, epiki i dramatu. Charakterystyczne cechy ballady to baśniowość, ludyczność, połączenie wątków realistycznych i fantastycznych oraz wypływający z opowieści morał. Te motywy wykorzystał Juliusz Słowacki, tworząc swój dramat pod tytułem „Balladyna”.
Motyw zbrodni i kary w „Balladynie”
Tytułowa bohaterka dramatu jest ubogą dziewczyną, która mieszka w leśnej chatce razem ze swoją matką i siostrą o imieniu Alina. Pewnego razu do chaty przybywa bogaty hrabia Kirkor, któremu pustelnik polecił wystrzegać się zamożnych księżniczek. Kirkor postanowił więc znaleźć żonę wśród prostego ludu. Nie może jednak zdecydować, którą z sióstr chce poślubić, dlatego dziewczęta organizują zawody – żoną hrabiego zostanie ta, która zbierze więcej malin w lesie. Podczas zawodów Balladyna zauważa, że nie ma szans wygrać ze swoją bardziej pracowitą siostrą, dlatego zabija Alinę i odbiera jej dzban malin. Dzięki temu zostaje żoną Kirkora i królową. Nie potrafi jednak zapomnieć o swojej zbrodni – na jej czole pojawia się krwawe znamię, którego nie można usunąć. Balladyna staje się coraz bardziej bezwzględną i okrutną osobą, dopuszcza się kolejnych morderstw. Wdaje się w romans i razem z kochankiem spiskuje przeciwko mężowi. W wyniku intrygi Kirkor zostaje zamordowany. Żądna władzy Balladyna zabija również swojego kochanka, z którym połączyła ją wspólna zbrodnia. Okrutna królowa dopuszcza się niegodziwości wobec własnej matki – wyrzeka się jej i wypędza starszą kobietę z zamku. Odbywa się sąd nad zbrodniami Balladyny. Podwładni opowiadają królowej o strasznych zbrodniach, a ona musi wydać wyrok zgodnie z prawem. Słyszy więc o zabiciu Aliny, otruciu kochanka i poniżeniu matki. Balladyna wie, że karą za tak okrutne zbrodnie musi być śmierć. Kiedy wydaje wyrok na anonimowego zabójcę, zostaje porażona spadającym z nieba piorunem. Dramat Słowackiego przedstawia ludowy sposób myślenia na temat winy i kary. Bezduszną zbrodniarką jest królowa, która nie liczy się z innymi ludźmi. Karę wymierza jej sam Bóg, osobiście troszczący się o biednych i niesprawiedliwie traktowanych.
Motyw zbrodni i kary w „Makbecie” Williama Szekspira
Dramat angielskiego poety opowiada o niepohamowanej żądzy władzy i ambicji, która doprowadza do zbrodni. Głównym bohaterem utworu jest Makbet, namiestnik królewski, wierny sługa prawowitego władcy. Bohater ten pragnie być królem, dlatego decyduje się na morderstwo. Kiedy zostaje następcą tronu, zaczyna tracić zmysły. Staje się chorobliwie podejrzliwy i nieufny, obawia się spisku politycznych rywali. Popełniona zbrodnia stopniowo doprowadza go do szaleństwa. Izoluje się od świata i swoich najbliższych, opuszczają go nawet zaufani współpracownicy. Makbet ginie w pojedynku z prawowitym następcą tronu, walcząc o władzę do samego końca.