Poeci romantyczni uważali, że kluczową rolę w dziejach świata odgrywają wybitne jednostki, które inspirują lub pouczają całą zbiorowość. W romantycznej wizji świata niektórzy ludzie są obdarzeni szczególnymi darami, np. wielkim talentem artystycznym lub zdolnościami przywódczymi. Genialne jednostki mogą odkrywać tajemnice świata lub ludzkiej natury. Mają również dar przepowiadania przyszłości lub przewidywania negatywnych wydarzeń. Z tych poglądów wypływa romantyczna koncepcja poety-wieszcza, który jest przewodnikiem narodu, zabiera głos w sprawach politycznych i prowadzi społeczeństwo ku lepszej przyszłości. Poeci romantyczni chętnie podejmowali więc problematykę narodowowyzwoleńczą, angażowali się również osobiście w działania konspiracyjne.
Kreacje ludzi nieprzeciętnych w „Dziadach części III”
Główny bohater dramatu to przebywający w więzieniu poeta, który w celi przeżywa wielką duchową przemianę. Porzuca imię Gustaw i staje się Konradem, walczącym o wolność narodu wieszczem. Bohater stopniowo dojrzewa do wielkich czynów, do których – jak głęboko wierzy – został powołany. W czasie pobytu w celi przeżywa wewnętrzne rozterki, zastanawia się nad rolą poety w dziejach narodu. Dochodzi do wniosku, że jako wybitnie utalentowany artysta może zostać zbawcą całego społeczeństwa. W twórczym uniesieniu wygłasza bluźnierczy monolog, w którym rzuca wyzwanie samemu Bogu. Prosi Stwórcę o władzę nad ludzkimi duszami. Bóg jednak wymownie milczy, co skłania Konrada to jeszcze większej pychy i arogancji. Postawa bohatera jest pełna sprzeczności. W jego słowach na temat narodu można wyczuć pogardę i lekceważenie wobec tzw. zwyczajnych ludzi. Z drugiej strony jednak Konrad utożsamia się z cierpiącymi rodakami i szczerze pragnie ich dobra. Jego wyniosła i pyszna postawa wypływa z charakterystycznego dla romantyków przekonania o szczególnej roli poety. Wydaje się, że Mickiewicz poddaje krytyce mit artysty-wieszcza. Konrad nie wypowiada najcięższego bluźnierstwa (chce nazwać Boga carem), ponieważ pada zemdlony na ziemię. Dzięki modlitwom i egzorcyzmom bohater powraca do równowagi psychicznej.
Kreacje ludzi nieprzeciętnych w „Lalce” Bolesława Prusa
Jednym z bohaterów powieści Bolesława Prusa jest profesor Geist, ekscentryczny naukowiec działający w Paryżu. Największe życiowe marzenie Geista to stworzenie wynalazku z metalu lżejszego od powietrza. Bohater poświęca temu celowi całe swoje życie. Przez innych naukowców uważany jest za dziwaka i szaleńca. Geist samotnie przeprowadza badania w swojej pracowni, żyjąc w nędzy, ponieważ wszystkie pieniądze przeznacza na eksperymenty. Szuka też nowego sponsora swojej działalności, dlatego umawia się na spotkanie z Wokulskim. Główny bohater powieści jest zafascynowany osiągnięciami profesora. Chce zainwestować w jego projekt i pomagać mu w badaniach, ale ostatecznie decyduje się na powrót do Warszawy.