Impresjonizm zrodził się w malarstwie, gdzie był próbą uchwycenia na płótnie ulotnego wrażenia. Później nurt ten rozprzestrzenił się na inne dziedziny sztuki i znalazł zwolenników także na gruncie literatury. Podobnie jak w malarstwie, podstawowym dążeniem impresjonistów było zatrzymanie chwili, oddanie zmysłowych wrażeń.
W liryce przejawiał się we wzmożonej nastrojowości, plastycznym oddawaniu stanów psychicznych, na ogół była to melancholia lub zniechęcenie. Manifestem impresjonistów stała się „Sztuka poetycka” Paula Verlaine`a. Częstym zabiegiem była synestezja, czyli łączenie wrażeń wzrokowych, słuchowych, zapachowych i dotykowych. Podmiot liryczny pozostawał bierny wobec otaczających go doznań zmysłowych, oddawał pełnię wrażeń, nie starając się na nie wpływać. Jego postawa była receptywna, poddawał się działaniu chwili i starał się ją uwiecznić w słowach. Impresjoniści oddawali zmienność otaczającego ich świata, grę świateł, chaos natury, przypadkowość zdarzeń. Ten pozorny bezład ujmowali w jednolitą nastrojowo całość.
Stany emocjonalne często oddawano za pośrednictwem opisu pejzażu. W polskiej poezji szczególnym powodzeniem cieszyły się krajobrazy tatrzańskie (Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Melodia mgieł nocnych”, Jan Kasprowicz „Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach”).
W powieści impresjonizm również przejawiał się w psychizacji przyrody i oddawaniu wrażeń zmysłowych. Ponadto przyczynił się do rozluźnienia kompozycji, która odchodziła od ścisłego układu przyczynowo-skutkowego na rzecz tzw. „zespołu scen” luźno ze sobą powiązanych. W niektórych przypadkach powodowało to niejednoznaczność portretów psychologicznych bohaterów („Próchno”, „Ozimina” Wacława Berenta).
Także na gruncie dramatu impresjonizm służył wieloznaczności, zarówno w ocenie konfliktu jak i poszczególnych postaci. Posługiwano się też tą techniką w celu osiągnięcia nastroju i wyrażenia subtelnych uczuć. Podobnie jak w prozie, odchodzono od ciągłości akcji zastępując ją ukazaniem istotnych momentów.
Przedstawiciele:
Paul Verlaine, Stéphane Mallarmé, Maurice Maeterlinck, Detlev von Liliencrol, Antonín Sova, Marcel Proust, Emil Zola, Virginia Woolf, Antoni Czechow, Iwan Turgieniew
W Polsce: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Maryla Wolska, Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Wacław Berent, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Rittner, Stanisław Wyspiański, Lucjan Rydel
Impresjonizm w literaturze
Polecamy również:
-
Dekadentyzm w literaturze
Dekadentyzm w literaturze polegał na wyrażaniu zniechęcenia, rozpaczy, bezsilności, niewiary w postęp i poczucia nadciągającego upadku. Artyści ukazywali obrazy rozkładu, przepowiadali koniec europejskiej kultury i manifestowali swoją niechęć dla obyczajowości mieszczańskiej. Więcej »
-
Symbolizm w literaturze
W literaturze symbolizm najsilniej zapisał się w drugiej połowie XIX wieku, na początku przede wszystkim we Francji i Belgii, skąd przeniósł się do innych krajów. Podobnie jak w innych dziedzinach sztuki, polegał na stosowaniu symbolu jako głównego środka wyrazu. Symbol służył do wyrażenia... Więcej »
-
Ekspresjonizm w literaturze
Poetyka ekspresjonistyczna określana jest „krzykiem duszy”, wyrazem emocji i wewnętrznych stanów artysty. Poeta miał prawo do pełnej swobody twórczej, forma dzieła literackiego nie miała znaczenia, liczyła się jego siła wyrazu, zmierzanie do absolutu. Więcej »
-
Neoromantyzm - cechy, przedstawiciele, charakterystyka
W szerszym znaczeniu neoromantyzmem określa się całość zjawisk w literaturze Młodej Polski, w węższym oznacza tendencje romantyczne w literaturze po 1890 roku. Termin upowszechniony przez Edwarda Porębowicza za sprawą szkicu „Poezja polska nowego stulecia” (1902). Więcej »
-
Parnasizm - cechy, przedstawiciele, definicja
Parnasizm narodził się we Francji około połowy XIX wieku, dominował w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w poezji, później został wyparty przez symbolizm. Nazwa została zaczerpnięta od trzytomowej antologii poezji współczesnej zatytułowanej „Parnasse contemporain”. Więcej »
Zobacz również
Losowe zadania
Komentarze (0)