Symbolizm w literaturze

W literaturze symbolizm najsilniej zapisał się w drugiej połowie XIX wieku, na początku przede wszystkim we Francji i Belgii, skąd przeniósł się do innych krajów. Podobnie jak w innych dziedzinach sztuki, polegał na stosowaniu symbolu jako głównego środka wyrazu. Symbol służył do wyrażenia tego, co niewypowiedziane. Stanowił znak jakiejś ważnej idei, stanu umysłu, uczucia, zjawisk mistycznych.
    
Podstawy nurtu tworzyli wybitni francuscy poeci: Charles Baudelaire, Paul Verlaine oraz niemiecki kompozytor i teoretyk sztuki Richard Wagner. Natomiast autorem nazwy jest poeta i teoretyk nurtu Jean Moréas. Zwolennicy nurtu skupiali się wokół czasopism takich jak „Le Symboliste” czy „La Vogue”.
    
Symbolizm wpłynął głównie na rozwój poezji i dramatu, powodując, że stawały się jeszcze mniej dosłowne. Poeta miał prawo do luźnych skojarzeń, nieoczekiwanych zestawień, dowolnych kombinacji. Rozluźnieniu uległy wymagania gatunkowe i miary wierszowe (wprowadzono m.in. wiersz wolny). W dramacie nastąpiło rozluźnienie kompozycji i ograniczenie fabuły. Zdarzenia podporządkowane były głównej myśli utworu i niekoniecznie musiały być ze sobą powiązane w tradycyjny przyczynowo-skutkowy sposób.
    
Założenia tego nurtu stały w opozycji do realizmu i naturalizmu, co dało się bardzo wyraźnie zauważyć na gruncie dramatu (nie tylko na płaszczyźnie tekstu, ale też scenografii, kostiumów i gry aktorskiej). Odchodzono od tematyki społeczno-obyczajowej na rzecz ukazywania ludzkich namiętności i pragnień. Symboliści podkreślali wyjątkowość języka poetyckiego, odmiennego od mowy potocznej. Podobnie jak w przypadku impresjonizmu, popularnym zabiegiem była synestezja wrażeń zmysłowych.
    
W Polsce symbolizm pojawił się dopiero pod koniec XIX wieku, a jego wpływy można dostrzec równolegle z innymi nurtami modernistycznymi. Do zwolenników tej estetyki zaliczyć można: Zenona Przesmyckiego, Stanisława Przybyszewskiego, Antoniego Lange czy Marię Komornicką.

Przedstawiciele:

Artur Rimbaud, Paul Verlaine, Charles Baudelaire, Stéphane Mallarmé, Jean Moréas, Aleksandr Błok, Andriej Bieły, Maurice Maeterlinck

W Polsce: Bolesław Leśmian, Leopold Staff, Stanisław Wyspiański, Tadeusz Miciński,