W szerszym znaczeniu neoromantyzmem określa się całość zjawisk w literaturze Młodej Polski, w węższym oznacza tendencje romantyczne w literaturze po 1890 roku. Termin upowszechniony przez Edwarda Porębowicza za sprawą szkicu „Poezja polska nowego stulecia” (1902).
Neoromantyzm nawiązywał zarówno do tradycji europejskiego, jak i polskiego romantyzmu. W Europie idee romantyczne mały charakter bardziej uniwersalny, odnosiły się do poczucia wolności jednostki, która pragnęła wyzwolić się spod dyktatu rozumu i mieć prawo do kierowania się uczuciem. Polski romantyzm z uwagi na sytuację polityczną skupiony był przede wszystkim na wolności narodowej. Neoromantyzm przejął idee wolnościowe, kontynuował gloryfikację uczucia i emocji, uznając ich prymat nad rozumem, głosił kult wybitnej jednostki, wyalienowanej ze społeczeństwa, pochwałę indywidualizmu, bunt przeciwko społecznym ograniczeniom oraz pesymistyczne nastawienie do rzeczywistości.
Ta inspiracja ogólnoeuropejskim romantyzmem widoczna była w fazie modernistycznej, przejawiała się żądaniem wolności dla sztuki i przyznawaniem poecie szczególnego miejsca w społeczeństwie. Patronem duchowym tego nurtu stał się Juliusz Słowacki, autor cieszących się wówczas dużym powodzeniem dramatów mistycznych: „Ksiądz Marek”, „Sen Srebrny Salomei” i poematów: „Genezis z Ducha”, „Król-Duch”.
Mickiewicz stał się patronem neoromantyzmu nawiązującego do tradycji polskiej, a więc zaangażowanego w dążenia niepodległościowe. Nurt ten rozwinął się nieco później (choć pierwsze symptomy pojawiły się już w „Młodej Polsce” Górskiego), na sile przybrał po rewolucji 1905 – 1907. Wybitnymi przedstawicielami literatury patriotycznej byli Wyspiański i Żeromski, postulujący zaangażowanie twórcy w walkę o wolność. Neoromantyzm w tym wydaniu głosił potrzebę czynu, czcił pamięć powstańców, zrywał z ugodową polityką wobec zaborcy.