 |
| Józef Oleszkiewicz, Portret Adama Mickiewicza (1828)/ pinakoteka.zascianek.pl |
Adam Mickiewicz (1798-1855) – to wybitny poeta, zaliczany do grona trzech wieszczów literatury polskiej (pozostali to: Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński), dramaturg, publicysta i działacz społeczny epoki romantyzmu.
Adam Bernard Mickiewicz (herbu Poraj) urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu pod Nowogródkiem na Litwie, w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Ojciec Adama – Mikołaj Mickiewicz – był adwokatem, zaś matka Barbara wywodziła się ze szlacheckiego rodu Majewskich. Po ukończeniu szkoły powiatowej w Nowogródku młody Mickiewicz rozpoczął studia na Uniwersytecie Wileńskim. Z tego okresu pochodzą pierwsze próby literackie poety: przekłady Voltaire'a, „Kartofla”, „Warcaby” oraz „Zima miejska” (pierwszy tekst Mickiewicza który ukazał się drukiem w „Tygodniku Wileńskim”).
W czasie studiów Mickiewicz brał czynny udział w działalności tzw. Towarzystwa Filomatów, tworząc liryki, które w przyszłości stały się programowymi dziełami nowej epoki literackiej (np. „Oda do młodości”). W tym samym czasie Mickiewicz przeżył swoją pierwszą – nieszczęśliwą – miłość do Maryli Wereszczakówny, szybko poślubionej przez hrabiego Wawrzyńca Puttkamera. Uczucie to wywarło trwały wpływ na światopogląd poety i znalazło odbicie w jego lirykach („Do M***”) oraz dramatach („Dziady cz. IV”).
W 1822 roku ukazał się pierwszy tom „Poezji” młodego poety, zawierający „Ballady i romanse” oraz liryki. Drugi tom „Poezji” (zawierający poemat „Grażyna” oraz II i IV cz. „Dziadów”) został wydany rok później. W latach 1819-1823 Mickiewicz pracował jako nauczyciel literatury i historii w Kownie. W 1823 roku, po śledztwie władz carskich oraz wykryciu tajnych organizacji młodzieżowych, został aresztowany i uwięziony – wraz z najbliższymi przyjaciółmi –w wileńskim klasztorze bazylianów. Skazany na zsyłkę w głąb Rosji, opuścił Litwę w 1824 roku. Podczas pobytu w Rosji (Petersburg, Odessa, Moskwa, Krym) związał się ze środowiskiem przyszłych dekabrystów. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, upamiętniając wrażenia z podróży w „Sonetach odeskich” i „Sonetach krymskich” wydanych w 1826 roku.
W tym czasie Mickiewicz zyskał sławę i miano wybitnie utalentowanego poety. Dzięki pomocy rosyjskich przyjaciół udało mu się przedostać na zachód Europy. Przeprawa Mickiewicz objęła takie kraje jak: Niemcy, Szwajcaria, Włochy. W Rzymie poetę zastała wiadomość o wybuchu powstania listopadowego. Mickiewicz podjął nieudane próby przedostania się do objętej walkami Wielkopolski (1831 r.). Po upadku powstania przebywał przez jakiś czas w Dreźnie (tu powstała m.in. III część „Dziadów”). W 1832 roku udał się do Paryża, dzieląc los tysięcy polskich emigrantów.
W 1834 roku Mickiewicz wziął ślub z Cecylią Szymanowską (para miała sześcioro dzieci). Na emigracji rozpoczął pracę publicysty i wykładowcy (był profesorem literatury łacińskiej na akademii w Lozannie i wykładowcą literatury słowiańskiej w College de France). W tym czasie powstawało jedno z najważniejszych dzieł literatury polskiej – poemat „Pan Tadeusz”.
Mickiewicz interesował się działalnością Andrzeja Towiańskiego – mistyka, twórcy tzw. polskiego mesjanizmu. W 1844 roku poeta został zawieszony w czynnościach profesora za jawne głoszenie towianizmu. Po wybuchu Wiosny Ludów udał się do Włoch i stworzył tzw. legion polski. W 1855 roku wyjechał do Turcji w celu wsparcia twórców kolejnych polskich oddziałów (tworzonych pośpiesznie po wybuchu wojny krymskiej).
Mickiewicz zmarł nagle podczas pobytu w Konstantynopolu, prawdopodobnie na cholerę (26 listopada 1855 r.). Jego ciało zostało pierwotnie pochowane na cmentarzu w Montmorency. Do Polski przewieziono je w 1890 roku i pochowano na Wawelu.
Wybrane dzieła Adama Mickiewicza:
1818 – „Zima miejska” (debiut)
1819 – „Kartofla”
1820 – „Oda do młodości”, „Pieśń filaretów”
1822 – „Ballady i romanse” („Poezje t. 1”)
1823 – „Poezje t. 2” („Grażyna”, II i IV cz. „Dziadów”)
1826 – „Sonety odeskie”, „Sonety krymskie”
1828 – „Konrad Wallenrod”
1831-32 – „Reduta Ordona”
1832 – „Dziadów cz. III”, „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”
1834 – „Pan Tadeusz”
1837 – „Konfederaci barscy”
1845 – „Literatura słowiańska”
1848 – „Skład zasad”