Romantyzm to epoka literacko-artystyczna, której rozkwit przypada na pierwszą połowę XIX wieku. Jakie są dokładne ramy czasowe tej epoki? Jak można scharakteryzować romantyzm? Kto tworzył w epoce romantyzmu? Odpowiedzi na te wszystkie pytania znajdziesz niżej. Powtórz wiedzę przed klasówką!
Romantyzm - ramy czasowe
Romantyzm rozumiany jako pewna epoka literacko-artystyczna został zapoczątkowany w Niemczech i w Anglii mniej więcej w 1800 roku. W innych krajach europejskich romantyzm zaczął się nieco później – około 1820 roku.
Sam termin „romantyzm” został upowszechniony przez Niemców: Friedricha Schlegla i Novalisa.
Koniec romantyzmu na gruncie europejskim (Europa Zachodnia) przypada natomiast na lata 40. XIX wieku.
Charakterystyka romantyzmu
Opozycja wobec klasycyzmu
Romantyzm jako prąd w sztuce jest przede wszystkim opozycją wobec klasycyzmu, a więc zasad harmonii, precyzji i doskonałości formalnej. Tendencjom tym przeciwstawia się swobodną twórczość artystycznego geniusza, którego nie może ograniczać ani ciasna forma, ani schematyzm myślowy.
Jako światopogląd romantyzm jest przede wszystkim ideologią rewolucji i buntu. Można powiedzieć, że chodzi tu o światopogląd wyrosły na gruncie doświadczeń Wielkiej Rewolucji Francuskiej, wiary w możliwość urządzenia świata na nowo.
Zwrot ku metafizyce
Ponadto romantyzm odrzuca rozum jako jedyne narzędzie poznania i poszerza narzędzia poznawcze o serce i wiarę. Tym samym romantyzm odkrywa niejako drugą stronę rzeczywistości: metafizyczną głębię natury i ducha dziejów. Mamy tu również do czynienia z zupełnie nową antropologią. Człowieka postrzega się już nie przez pryzmat rozumu, ale duszy. Romantyzm odkrywa więc życie wewnętrzne i staje się swoistym prekursorem psychologii głębi.
Tendencje artystyczne
Najważniejsze tendencje artystyczne literatury romantycznej to:
- historyzm,
- gotycyzm,
- romantyczna frenezja oraz
- ludowość.
Romantyce zwracają zatem swoją uwagę w stronę przeszłości, tajemniczych, irracjonalnych zjawisk oraz folkloru. Na tym tle powstaje więc wzorzec typowego bohatera romantycznego. Jest to osobowość samotnika i indywidualisty, który często przeżywa nieszczęśliwą miłość i poszukuje swojego miejsca w historii.
Główni twórcy epoki romantyzmu
Romantyzm w Niemczech
Jeżeli chodzi o romantyzm w Niemczech, to do najważniejszych twórców zalicza się tu:
- Johanna Wolfganga Goethego („Cierpienia młodego Wertera”, „Faust”, „Król Olch”),
- Friedricha Schillera („Zbójcy”) i
- Heinricha Heinego.
Głównymi gatunkami literackimi, oprócz liryki, stają się ballada romantyczna, powieść poetycka oraz dramat.
Romantyzm w Anglii
Z kolei na gruncie angielskim mamy do czynienia z rozkwitem powieści historycznej i gotyckiej. Najważniejszym twórcą tej pierwszej był Walter Scott („Waverley”, „Ivanhoe”). Największym mistrzem angielskiego jest jednak George Gordon Byron, twórca powieści poetyckich i poematów dygresyjnych („Giaur”, „Korsarz”, „Don Juan”).
Romantyzm we Francji
We Francji na uwagę zasługuje z kolei przede wszystkim wielki Viktor Hugo, głównie ze względu na swoje dramaty romantyczne „Cromwell” i „Hernani”.
Romantyzm w Rosji
Romantyzm rosyjski sygnują z kolei nazwiska:
- Aleksandra Puszkina („Eugeniusz Oniegin”, „Borys Godunow”),
- Nikolaja Gogola („Martwe dusze”) i
- Michaiła Lermontowa („Bohater naszych czasów”).