 |
| Eugene Delacroix, Masakra na Chios (1824) |
Geneza
Sztuka romantyczna narodziła się w Anglii i w Niemczech, a dopiero później dotarła do innych krajów Europy. Prąd romantyczny wyraźnie nawiązywał do odległej przeszłości, przede wszystkim do epoki średniowiecza. Wyrazem tej tendencji w architekturze było sięganie do gotyku, w malarstwie zaś dużą rolę odegrał barok i rokoko. Gotyk stanowił tu nie tylko inspirację estetyczną, ale również ideologiczną. Strzeliste wieże to symbol wertykalnego uporządkowania ludzkiego życia, zainteresowania duchowością i sferą sacrum.
Ponadto średniowieczne zamczyska doskonale pobudzają wyobraźnię i prowokują do odkrywania ich najgłębszych tajemnic. Z kolei barok i rokoko zainspirowały romantyków zmysłowością, przepychem i różnorodnością form.
 |
| Strawberry Hill, rezydencja Horacego Walpole |
Wyznaczniki sztuki romantycznej
Jednym z najważniejszych wyróżników romantyzmu w sztuce jest dynamika znajdująca odzwierciedlenie w pojedynczych elementach architektonicznych i malarskich oraz w całej kompozycji. Sztuka ta ma wzbudzać w odbiorcy gwałtowne emocje, jest naznaczona patosem i rozmachem. Jeżeli chodzi o architekturę, szczególnie istotną rolę odegrał tu typ ogrodu angielskiego. Jego chaotyczna organizacja, unikanie symetrii i harmonii miało podkreślać związek owej formy z naturą. Ponadto budowano w tym okresie neogotyckie zamki i wille.
W malarstwie z kolei najważniejsze stało się pokazywanie wyrazistych pejzaży, intensywna kolorystyka i inspirowanie się literaturą romantyczną, zwłaszcza dziełami lorda Byrona. Zarówno wielcy malarze angielscy (John Constable, William Turner, William Blake), jak i niemieccy (Caspar David Friedrich) uczynili naturę jednym z najważniejszych tematów twórczości.
 |
| Pałac Paca w Dowspudzie, XIX w. |
Z kolei mistrz sztuki hiszpańskiej, czyli Francisco Goya inspirował się tematyką współczesną (okupacja francuska), ale również stanami umysłu na granicy jawy i snu, rozumu i szaleństwa. Jego malarstwo obfituje zatem w postaci i formy nadrealistyczne, stanowi studium ludzkiej psychiki i lęków.
Jednym z najważniejszych tematów romantyzmu jest wolność przedstawiana w formie alegorycznej bądź symbolicznej. W sztuce romantycznej z jednej strony mamy do czynienia z wyrazistą ekspresją, a drugiej z poetycką, melancholijną nastrojowością. Ważną rolę odgrywa tu również fascynacja kulturami Wschodu, a więc tak zwany orientalizm, ujawniający się np. w malarstwie Eugene'a Delacroix.