 |
| Bazylika Św. Klotyldy w Paryżu/ Lukke |
Ogólna charakterystyka
Architektura romantyzmu wyrosła z fascynacji gotykiem i naturą. Co ważne, romantyzm nie jest osobnym stylem w sztuce, ale pojawia się w różnych epokach niosąc ze sobą zainteresowanie tym, co dysharmonijne, nietypowe i oddziaływające na wyobraźnię. Jeżeli chodzi zaś o architekturę romantyzmu jako konkretnej epoki historycznej, należy pamiętać, że miała ona charakter budowli przede wszystkim prywatnych, rzadziej natomiast sięgano po rozwiązania romantyczne w projektowaniu przestrzeni publicznej. Z pewnością najważniejszymi formami architektonicznymi były zamki, kościoły i ogrody, niejednokrotnie tworzące rozbudowane kompleksy parków.
Ogrody angielskie
Ogród angielski to przeciwieństwo klasycystycznego ogrodu francuskiego. Projektowano go zatem precyzyjnie zacierając ślady ludzkiej ingerencji. Ogród taki miał do złudzenia przypominać dziką, nieokiełznaną naturę, miał być niejako dziełem samego Boga. Unikano zatem geometrycznych kształtów i prosto wytyczonych ścieżek. Jego teren miały wypełniać dzikie chaszcze, krzewy i żywopłoty. Ogród angielski stanowił typ tajemniczego labiryntu z niejasno wytyczonym centrum. Również granica pomiędzy ogrodem a naturalnym środowiskiem miała być niewyraźna. Ideą tego ogrodu było bowiem odzwierciedlenie łamigłówki ludzkiego umysłu, nieskrępowanego i pełnego tajemnic.
 |
| Stourhead w hrabstwie Wiltshire (przykład ogrodu angielskiego) |
Często łączono ogród z budowlami architektonicznymi, jak w przypadku słynnego kompleksu klasyczno-romantycznego Park Regenta w Londynie, zaprojektowanego przez Johna Nasha jako miasto-ogród. Wspaniałym przykładem parku angielskiego jest także ogród w Carskim Siole (w ówczesnym Petersburgu) założony przez carycę Katarzynę. Ważną rolę w komponowaniu ogrodów angielskich odgrywały ruiny np. starożytnych świątyni, które miały być symbolem historii i przemijającego czasu.
Neogotyk
Romantyzm oznaczał w architekturze niekwestionowany triumf neogotyku. Budowle wznoszone w tym stylu, czyli zamki, wille, posiadłości i kościoły emanowały aurą tajemnicy i wpływały na romantyczną wyobraźnię. Neogotyk największy sukces odniósł w Anglii i w Niemczech. W Anglii w tej estetyce wzniesiono gmach Parlamentu Brytyjskiego w 1836 roku. Z kolei w Niemczech jako pierwszy zainteresował się gotykiem Johann W. Goethe, którego prace wpłynęły na wielką popularność tej stylistyki.
 |
| Zamek Kórnicki/ Monika Mężyńska |
Najwybitniejszym architektem niemieckim tego okresu był Karl Friedrich Schinkel, który zaprojektował między innymi Nową Wartownię, Stare Muzeum, Teatr Królewski. We Francji w tym czasie królował styl empire, który oddziałał także na Rosję, a w innych krajach ujawnił się w dekoracji wnętrz. Jednocześnie jednak zaczęto odnawiać francuskie zabytki gotyckie takie, jak Notre Dame, Sainte Chapellle czy zamki obronne. Budowlą neogotycką był natomiast kościół świętej Klotyldy w Paryżu, zaprojektowany przez Eugene Emanuela Viollet-le-Duca.
Orientalizm
W okresie romantyzmu fascynacja gotykiem szła w parze z inspiracjami wschodnimi. Często więc ubogacano całość konstrukcji architektonicznej elementami orientu. Przykładem tej tendencji artystycznej jest Pawilon Królewski w Brighton, w Anglii, przebudowany w stylu hindu czy polski Zamek Kórnicki.