Ogólna charakterystyka
Muzyka romantyczna narodziła się w Niemczech, na początku XIX wieku. W pełni wyrażała główne tendencje artystyczne i ideowe swoich czasów. Była to zatem twórczość apelująca do emocji odbiorcy, tworzona w podniosłym, patetycznym tonie. Muzyce romantycznej przyświecały idee rewolucji i buntu. Jednocześnie jednak miała ona również akcenty pesymistyczne, nostalgiczne i melancholijne. Główne formy muzyczne tego okresu to podniosłe symfonie, opery z akcentami ludowymi, pieśni i koncerty fortepianowe.
Najważniejsi twórcy
Najważniejszym twórcą i jednocześnie prekursorem niemieckiej muzyki romantycznej był Ludwig van Beethoven. Muzyk komponował bardzo różnorodne formy, jednak szczególnym artyzmem odznaczają się jego słynne symfonie wyrażające dążenia wolnościowe. Chodzi przede wszystkim o IX Symfonię. Pojawiły się w niej partie śpiewane do tekstu „Ody do radości” Friedricha Schillera. Innym wybitnym twórcą był z kolei Karol Maria Weber, jako autor „Wolnego strzelca”, opery o ludowej stylizacji. Z kolei opera „Oberon” nawiązywała do „Snu nocy letniej” Szekspira. Należy także wspomnieć o Franzu Schubercie i Robercie Schumannie (pieśni, symfonie, koncerty fortepianowe). W okresie dojrzałego romantyzmu ważnym niemieckim twórcą był Richard Wagner („Pierścień Nibelunga”, „Holender tułacz”) W dziejach muzyki romantycznej zapisał się również słynny Włoch Niccolo Paganini, skrzypek. Tworzył on koncerty, wariacje i utwory gitarowe. Jego dziełem jest np. „Karnawał wenecki”. Ważnym kompozytorem tego okresu był również Węgier Ferenz Liszt. Jeżeli chodzi o Francję, najważniejszym twórcą był Hector Berlioz. Stworzył on koncepcję muzyki przekazującej treści obrazowe i epickie, np. „Symfonia fantastyczna”, „Requiem”, „Potępienie Fausta” (tu „Marsz Rakoczego”).
W dziejach polskiej muzyki romantycznej zapisali się z kolei ważni twórcy opery: Karol Kurpiński i Stanisław Moniuszko. Opery Kurpińskiego (muzyka) to „Jadwiga królowa Polski”, „Zabobon, czyli Krakowiacy i górale”, „Jan Kochanowski w Czarnym Lesie”. Komponował on również muzykę do pieśni patriotycznych: „Warszawianka”, „Mazurek Chłopickiego”. Z kolei Moniuszko był najważniejszym kompozytorem opery narodowej. Można tu wymienić „Halkę”, „Hrabinę”, „Straszny dwór”. Komponował również pieśni i melodie do tekstów literackich. Geniuszem polskiej muzyki romantycznej był natomiast Fryderyk Chopin (mazurki, koncerty, etiudy, nokturny, preludia).