Geneza „Ballad i romansów”
„Ballady i romanse” były centralnym elementem wydanego w roku 1822 I tomu „Poezyj”. Tom ten stał się manifestem romantyzmu.
Programowy utwór Mickiewicza to ballada pt.: Romantyczność”. Pierwsza jej wersja powstała prawdopodobnie między 10 a 22 stycznia 1821 roku, o czym wiemy z listu, jaki napisał Mickiewicz do Józefa Jeżewskiego. Do dziś zachowały się rękopisy ballady, jakie poeta przesyłał swoim wileńskim przyjaciołom z prośbą o lekturę i opinię.
Większość ballady z tomu „Poezyj” powstała podczas pobytu Mickiewicza w Wilnie i Kownie. W wierszach tych widoczny jest wpływ uczucia, jakim Mickiewicz darzył wówczas Marylę Wereszczakównę. Przez teksty przebija rozgoryczenie i rozczarowanie poety, który nie mógł poślubić Maryli, ponieważ spotkał się ze sprzeciwem jej matki.
Niebagatelne znaczenie dla powstania „Ballad i romansów” miała fascynacja Mickiewicza przyrodą wileńską i kowieńską. Znajduje ona wyraz w niemal we wszystkich balladach, w których przyroda pełni niezwykle istotną rolę.
Inspiracją dla złożenia tomu musiała być również wpajana Mickiewiczowi od dziecka tradycja ludowa, podania i legendy oraz elementy folkloru i wiejskiego światopoglądu.
