Geneza i wydania
Dzienniki Marii Dąbrowskiej po raz pierwszy w całości zostały opublikowane w 2009 roku. Była to edycja wspomnień pisarki spisywanych w latach 1914-1965. Tak późne wydanie zbioru wynika z własnej woli Dąbrowskiej, która w swoim testamencie zastrzegła, że można je wydać dopiero w czterdzieści lat po jej śmierci. Wcześniej mogły ujrzeć światło dziennie jedynie we fragmentach. Dzięki spółdzielni wydawniczej „Czytelnik” w 1988 i 2000 roku ukazały się dwie, kilkutomowe edycje.
Gdy nadszedł czas możliwości opublikowania całości wspomnień, trudno było znaleźć oficynę, która podjęłaby się wyzwania wydania tak obszernego dzieła. Jedna z edycji (niskonakładowa) wyszła dzięki finansowaniu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Pełna edycja zawiera nie tylko tekst dziennika, ale również szerokie opracowani edytorskie. Pracowało przy nim wielu specjalistów – w pracę nad książka zaangażowały się takie instytucje jak Instytut Adama Mickiewicza czy Biblioteka Narodowa i Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego.
Tajemne zapiski
W latach zapisywania wspomnień przez Marię Dąbrowską, nikt nie widział o ich istnieniu. Już sam fakt zastrzeżenia co do daty ich wydania przez pisarkę budzi zaciekawienie ich treścią i formą.
Styl i język
Maria Dąbrowska zapisała swoje wspomnienia w stylu błyskotliwym, wydają się być pisarskim spełnieniem twórczyni. Stanowią językowe i artystyczne arcydzieło Dąbrowskiej. Jak przystało na dziennik, autorka tworzy w nim swój autoportret, również studium jego życia intymnego i panoramę życia społecznego. Dziennik zawiera obserwacje życia literackiego oraz komentarze dotyczące własnych dzieł pisarki.
Autorka starała się pisać w sposób niezmiennie osobisty, bez żadnych skrępowań. Z założenia miała to być książka przeznaczona jedynie dla Dąbrowskiej, nie dla szerokiego grona czytelników. Dziennik był po prostu szczerą rozmową twórczyni z samą sobą.
Tematyka
W dziele Dąbrowskiej obszerną część zajmują refleksje na temat ówczesnej, otaczającej ja rzeczywistości, zapisy z okresu stalinowskiego, ale także z czasu schyłku życia autorki. Ważne miejsce zajmują opisy snów oraz uwagi dotyczące literatury – Dąbrowska zajmuje się m.in. Johann Goethem, Markiem Hłaską czy Tomaszem Mannem). Sama autorka traktowała swoje dzienniki jako możliwość zapisu sytuacji społecznej i politycznej, ale także formę ekspresji literackiej. Z tomów dowiadujemy się jak toczyły się jej losy podczas wojny, ale także jakie emocje odczuwała, rozterki i cierpienia miłosne. Na kartach Dziennika wielokrotnie pozytywnie wyrażała się na temat pisarzy emigracyjnych. Wymieniała m.in. Witolda Gombrowicza czy Czesława Miłosza. Bez pardonu poruszała Dąbrowska również sprawy publiczne oraz wydawała sądy o innych.