„Hrabia Aleksander Fredro klasycznie”
„Zemsta” to doskonale znana polskiemu widzowi historia sąsiedzkiego konfliktu osadzona w realiach XVIII-wiecznej wsi polskiej. Wyraziste postacie, świetnie skrojona intryga, ponadczasowy komizm sprawiają, że komedia Fredry nie schodzi z afisza od dnia swojej premiery w 1834 r.
Teatralne przedstawienie w reżyserii Jana Świderskiego z 1972 r. zrealizowane zostało na potrzeby Teatru Telewizji. Główne role zagrali Jan Świderski (Cześnik Raptusiewicz), Czesław Wołłejko (Rejent Milczek), Krzysztof Kalczyński (Wacław), Joanna Jędryka (Klara), Wojciech Pokora (Papkin), Emilia Krakowska (Podstolina). Oprawę muzyczną spektaklu przygotowała Hanna Zaczeniuk, a scenografię - Hanna Volmer.
Akcja rozpoczyna się, gdy na zamek wraca Papkin, ubogi szlachcic, samochwała i tchórz. Cześnik powierza mu rolę swata – żąda, aby ten w jego imieniu oświadczył się Podstolinie. Raptusiewicz jest przekonany, że związek z zamożną wdową rozwiąże jego problemy finansowe. Podstolina przyjmuje ofertę z tych samych powodów, które kierują Cześnikiem.
Tymczasem Rejent zatrudnia murarzy do naprawy muru dzielącego zamek na dwie części – tę należącą do niego i tę, którą w imieniu Klary zarządza jej stryj Cześnik. Widząc tę samowolę, Raptusiewicz wpada w furię, grozi sąsiadowi śmiercią. Milczek sprawę zamierza oddać do sądu, a Cześnik znajduje inne rozwiązanie – wyzywa przeciwnika na pojedynek.
Swoje własne plany mają młodzi mieszkańcy zamku – wspomniana Klara i syn Rejenta, Wacław. Na drodze do ich szczęścia stoją zwaśnieni opiekunowie. Klara przekonuje Wacława, by spróbował wkupić się w łaski Podstoliny, by ta z kolei wstawiła się za nimi do Cześnika. Wacław ulega jej prośbie – spotyka się z wdową. Kobieta rozpoznaje w nim dawnego kochanka, który nagle zniknął z jej życia.
O rękę Klary stara się także Papkin. Dziewczyna traktuje go z pobłażliwością – wyznacza trzy próby, wiedząc, że fatygant im nie sprosta.
Na wieść o planowanym małżeństwie Cześnika z Podstoliną Rejent knuje intrygę. Aby dopiec znienawidzonemu sąsiadowi, zobowiązuje syna do ślubu z wdową. Ta, skuszona obiecanymi pieniędzmi, chętnie przystaje na propozycję. Do ślubu jednak nie dochodzi – Cześnik dowiaduje się o sprawie i szybko „zmusza” Klarę do ślubu z Wacławem. Ponieważ uczestniczy w ceremonii, nie stawia się na pojedynek. Do spotkania z Rejentem jednak dochodzi, lecz owocuje ono zgodą.
Akcja komedii kończy się szczęśliwie – młodzi pobierają się, sąsiedzi osiągają porozumienie, a Podstolina otrzymuje swoje pieniądze. Nawet Papkin – odrzucony kochanek – nie rwie włosów z głowy. Okazuje się bowiem, że przypuszczenie, jakoby został otruty, jest nietrafne.
Mocną stroną spektaklu jest obsada. Świderski i Wołłejko dają popis swoich aktorskich umiejętności. Pokora bryluje na scenie, oddając grą aktorską złożoność natury Papkina. Ośmiozgłoskowiec w ustach aktorów (odznaczających się zresztą świetną dykcją) brzmi bardzo naturalnie. Scenografia, kostiumy i charakteryzacja są realistyczne – oddają klimat epoki, w której rozgrywa się akcja „Zemsty”. Nienaturalnie wyglądają jedynie tekturowy mur dzielący zamek oraz przedstawiona w pierwszym ujęciu makieta zamku.
„Zemsta” w wykonaniu aktorów Teatru Telewizji śmieszy i choć wydaje się nieco anachroniczna, szczególnie w porównaniu z o wiele młodszą wersją Wajdy, jest spektaklem wartym obejrzenia.