Co to jest bibliografia – definicja
Bibliografia to uporządkowany według określonych kryteriów spis dokumentów pisanych (książek, czasopism, artykułów itp.) również w wersji elektronicznej. Jest nieodłącznym elementem prac o charakterze naukowym. Konieczność jej sporządzenia wynika z faktu wykorzystania we własnym tekście wyników pracy innych autorów.
Cechy i zasady tworzenia
Bibliografie zasadniczo dzieli się na podmiotowe i przedmiotowe. Podmiotowa obejmuje te teksty, które są tematem naszej pracy, a przedmiotowa – przedstawiające wyniki badań, będące opracowaniem jakiejś kwestii.
Przykład
Temat: Motyw śmierci w twórczości Wisławy Szymborskiej
Bibliografia podmiotowa – tomiki wierszy poetki ( w kolejności chronologicznej – czas powstania)
Szymborska W., Ludzie na moście, Warszawa, Czytelnik, 1988, ISBN 83-07-01861-7.
Szymborska W., Koniec i początek, Kraków, Wydawnictwo Znak, 2015, ISBN 978-83-240-3276-1.
Szymborska W., Chwila, Kraków, Wydawnictwo Znak, 2002, ISBN 83-240-0227-8.
Szymborska W., Dwukropek, Kraków, Wydawnictwo a5, 2005, ISBN 83-85568-76-X.
Bibliografia przedmiotowa – opracowania jej twórczości (w kolejności alfabetycznej – autorzy)
Bernacki M., Jak analizować wiersze poetów współczesnych: poradnik dla uczniów i nauczycieli, Warszawa, Adamantan, 2002, ISBN 83-85655-77-8.
Gralewicz-Wolny I., Poetka i świat : studia i szkice o twórczości Wisławy Szymborskiej, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014, ISBN 978-83-226-2282-7.
Majda J., Świat poetycki Wisławy Szymborskiej, Kraków, Impuls, 1996, ISBN 83-86050-27-6.
O wierszach Wisławy Szymborskiej: szkice i interpretacje, praca zbior., red. J. Brzozowski, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1996, ISBN 83-7016-998-8.
Szczepankowska I., Człowiek, język, wizja świata w poezji Wisławy Szymborskiej: studia semantyczne, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2013, ISBN 978-83-7431-389-6.
Podstawą opracowania opisu bibliograficznego są karta tytułowa książki oraz stopka wydawnicza.
Bibliografię zazwyczaj układa się w porządku alfabetycznym, biorąc pod uwagę nazwiska autorów. Jeżeli przygotowana bibliografia jest obszerna, zazwyczaj grupuje się wybrane materiały, np. na bibliografię przedmiotową i podmiotową lub słowniki, utwory literackie, monografie itd., lub szereguje wg dat wydania.
Kursywa zarezerwowana jest dla tytułów, a cudzysłów – dla tytułów czasopism.
Przypisy i bibliografię załącznikową sporządza się według normy PN-ISO 690:2002. Norma ta nie wskazuje znaku interpunkcyjnego, którym należy oddzielać kolejne elementy. Może to być kropka, przecinek, dwukropek lub pauza. Ważne, aby znak ten stosować konsekwentnie. Zgodnie z normą elementem opisu winien być numer ISBN (dla wydawnictw zwartych) lub ISNN (dla wydawnictw ciągłych). Nie wprowadza się go, opisując pozycje, z których korzysta się we fragmentach.
Budowa i schemat
1. Wydawnictwo zwarte – książka jednego autora
Autor, Tytuł, miejsce wydania, nazwa wydawnictwa, rok wydania, ISBN.
Redliński E., Konopielka, Warszawa, Czytelnik, 1993, ISBN 83-07-02361-0.
2. Wydawnictwo zwarte – książka dwóch lub trzech autorów
Autor, Autor, Autor, Tytuł, miejsce wydania, nazwa wydawnictwa, rok wydania, ISBN.
Marvin Kaye, Parke Godwin, Władcy samotności, przeł. E. Witecka, Warszawa, Alfa, 1993, ISBN 83-7001-512-3.
3. Wydawnictwo zwarte – książka czterech lub więcej autorów
Autor (i in.), Tytuł, miejsce wydania, nazwa wydawnictwa, rok wydania, ISBN.
Krzysztof Przybyłowski (i in.), Marketing, Warszawa, Dom Wydaw. ABC, 1998, ISBN 83-87286-66-4.
4. Wydawnictwo zwarte – praca zbiorowa, wskazany redaktor
Autor (red.), Tytuł, miejsce wydania, nazwa wydawnictwa, rok wydania, ISBN.
Rewaj T. (red.), Zbiór zadań z fizyki, Szczecin, Wydaw. Uczelniane PS, 1993.
5. Wydawnictwo zwarte wielotomowe
Autor, Tytuł, t. …, miejsce wydania, nazwa wydawnictwa, rok wydania, ISBN.
Sienkiewicz H., Potop, t. 2, Warszawa, Świat Książki, 2003, ISBN 83-7311-833-0.
6. Artykuł w wydawnictwie zwartym
Autor, Tytuł, [w:] opis źródła bez numeru ISBN, s. ... .
Lipińska M., Postawy studentów pielęgniarstwa wobec niepełnosprawnych, [w:] Krajewska-Kułak E. (red.), Pacjent podmiotem troski zespołu terapeutycznego, Białystok, Akademia Medyczna w Białymstoku, 2005, t. 1, s. 347-355.
7. Artykuł w wydawnictwie ciągłym
Autor, Tytuł, [w:] „Tytuł czasopisma”, rok numer, s. … .
Marzec H., Zjawisko wagarowania występujące wśród uczniów, [w:] „Nauczyciel i Szkoła”, 2013 nr 1(53), s. 103-120.
8. Film
Tytuł, [rodzaj dokumentu], reżyser, miejsce, nazwa producenta, rok produkcji, typ nośnika.
Pan Tadeusz, [film], reż. A. Wajda, Warszawa, Vision Film, 2000, płyta CD-ROM.
9. Płyta CD
Autor/redaktor, Tytuł, [CD-ROM], wydanie, miejsce wydania, wydawca, rok wydania.
Sienkiewicz H., W pustyni i w puszczy, [CD-ROM], Katowice, Aleksandria, 2006, ISBN 978-83-60313-08-4.
10. Gra komputerowa
Autor, Nazwa, [typ nośnika], wersja wraz z oznaczeniami, miejsce wydania, wydawca, rok.
Tomaszkiewicz K. (reż.), Wiedźmin 3: Dziki Gon, [Blue-ray], 1.6, Warszawa, CD Projekt, 2015.
11. Strona internetowa
Autor (osoba lub instytucja) portalu (strony), Tytuł portalu, [online], data dostępu, adres URL
Kędzierska K., Simplicite. Katarzyna Kędzierska o Sztuce Prostego Życia, [online], dostęp: 16.01.2019, https://simplicite.pl
12. Źródło internetowe
Autor, Tytuł, [online], data dostępu, adres URL
Munch E., Krzyk [online], dostęp: 12.12.2018, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/The_Scream.jpg/800px-The_Scream.jpg
13. Obraz
Autor, Tytuł, [w:] opis źródła, s. …. .
Cesari G., Wygnanie z raju [w:] Debray R., Stary Testament w arcydziełach malarstwa, przeł. K. Arustowicz, t. 1, Warszawa, Świat Książki, 2004, s. 23.
lub
Autor, Tytuł, [online], data dostępu, adres URL
Munch E., Krzyk [online], dostęp: 13.01.2019, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/The_Scream.jpg/800px-The_Scream.jpg
14. Hasło słownikowe
Hasło (hasło), [w:] opis źródła, s. … .
Newbery (hasło), [w:] Kopaliński W., Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 1996, s. 202-203.
15. Fragment Biblii
Tytuł fragmentu, [w:] Tytuł Biblii, miejsce wydania, wydawca, rok wydania, sigla biblijne.
Burza na jeziorze, [w:] Pismo Święte Nowego Testamentu w przekładzie z języka greckiego, Lublin, Wydawnictwo Kurii Biskupiej, 1982, Mk 4, 35-41.
lub
Tytuł Biblii, miejsce wydania, wydawca, rok wydania, sigla biblijne.
Pismo Święte Nowego Testamentu w przekładzie z języka greckiego, Lublin, Wydawnictwo Kurii Biskupiej, 1982, Ef 5, 8-14.
Przydatne zwroty i słownictwo
wyd. - wydanie, t. - tom, z. - zeszyt, nr - numer, s. – strona, red. - redakcja, zredagował, oprac. – opracowanie, opracował, wydawn. - wydawnictwo, tłum. - tłumaczenie, tłum. zbior. - tłumaczenie zbiorowe, przeł. - przyłożył, wyd. zmien. - wydanie zmienione, wyd. rozszerz. - wydanie rozszerzone, praca zbior. - praca zbiorowa, i in. - i inni (et al.), b.m. - bez miejsca, (s.l), b.r. - bez roku (s.a.)
tenże (id., idem) - zastępuje nazwisko autora płci męskiej, taż (ead., eadem) – zastępuje nazwisko autora płci żeńskiej, jw./tamże (ibid., ibidem) – zastępuje dane bibliograficzne przedstawione w przypisie powyżej, dz. cyt. - dzieło cytowane (op. cit.)
zob. – zobacz (v.), por. – porównaj (cf.)
Cytat i cytowanie
Przypisy służą identyfikacji tekstu źródłowego, z którego korzystamy we własnej pracy. Umieszcza się je na dole strony lub na końcu dokumentu.
1. Książka cytowana po raz pierwszy
Chrzanowski I., Historia literatury niepodległej Polski, t. 1, Warszawa, Interat, 1994, s. 11.
2. Ponowne cytowanie książki
Chrzanowski I., op. cit., s. 24.
lub
Tamże, s. 24. / Ibidem, s. 24. / jw., s.24
3. Ponowne cytowanie autora
Tenże, O literaturze polskiej, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 63.
4. Odesłanie do innego tekstu
Zob. Chrzanowski I., Historia literatury niepodległej Polski, t. 1, Warszawa, Interat, 1994, s. 11.
Por. Chrzanowski I., Historia literatury niepodległej Polski, t. 1, Warszawa, Interat, 1994, s. 11.
5. Cytowanie za kimś
Żuk G., Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, [w:] Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, Małgorzata Karwatowska i Adam Siwiec (red.), Chełm, Wydawnictwo Drukarnia Best Print, 2010, s. 239–257, cyt. za: Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994, s. 19-20.
6. Cytat w cytacie
Możliwy jest następujący zapis: cytat zewnętrzny ujmuje się w cudzysłów, a wewnętrzny – w cudzysłów niemiecki »« lub francuski «».
„Badania obu amerykańskich uczonych i płynące z nich wnioski doprowadziły do powstania tzw. hipotezy Sapira-Whorfa, którą Janusz Anusiewicz wykłada następująco: »nie tylko typ języka zależy od typu kultury, której jest wykładnikiem i wyrazicielem i w obrębie której powstał, ale również: typ kultury jest uwarunkowany tym typem języka, w obrębie którego (w którym) ona powstała, rozwinęła się i funkcjonowała.« W każdym języku zawarty jest pewien specyficzny obraz świata, od którego zależy nasze interpretowanie rzeczywistości”.
Przykładowa bibliografia – wzór – bibliografia do pracy o integracji uczniów niepełnosprawnych