Co to jest wywiad – definicja
Wywiad jest gatunkiem wypowiedzi dziennikarskiej. To podana do wiadomości publicznej treść rozmowy ze znaną osobą (np. aktorem, sportowcem, politykiem) lub osobą zaangażowaną w jakąś sprawę (np. uczestnikiem wyprawy, świadkiem ważnego zdarzenia, urzędnikiem). Celem wywiadu dla osoby jest przybliżenie sylwetki rozmówcy, jego poglądów, osiągnięć, zaś wywiadu dla sprawy – zgłębienie problemu.
Cechy i zasady tworzenia
Wywiad przede wszystkim powinien być atrakcyjny dla odbiorcy – czytelnika, widza, słuchacza. Należy się więc do niego starannie przygotować – poznać sprawę, która będzie tematem rozmowy, lub zgromadzić informacje o rozmówcy, opracować listę pytań. Sama rozmowa powinna przebiegać w przyjaznej atmosferze, pytający winien zadbać o uprzejmy ton. Na przeprowadzającym wywiad spoczywa odpowiedzialność za spójność i rzeczowość rozmowy - dobrze skonstruowane pytania warunkować będą ciekawe odpowiedzi, zbyt długie odpowiedzi warto przerwać, by zdynamizować dialog, można też zadawać pytania dodatkowe, by skuteczniej zgłębić omawiane zagadnienie. W przypadku wywiadu prasowego (przeznaczonego do druku) należy tekst opracować – spisać odpowiedzi na zadane pytania, dokonując ewentualnie minimalnych korekt redakcyjnych (np. w kwestii gramatycznej). Tak przygotowany tekst przedstawia się rozmówcy do autoryzacji, by wyraził zgodę na jego upublicznienie.
Formułowanie pytań nie jest łatwym zadaniem. Przede wszystkim należy zadbać o to, by miały konstrukcję otwartą. Pytania rozpoczynające się od partykuły czy mogą prowokować krótkie odpowiedzi, w najgorszym razie – tak/nie. Nie ma sensu poruszać kwestii oczywistych, np. pytać zwycięzcę konkursu, co czuł, odbierając nagrodę. Rozmówcy nie wolno stawiać w kłopotliwej sytuacji, czyli pytać o to, co mogłoby go stawiać w złym świetle, np. pytać dziennikarza, jakie stosuje metody manipulacji, przygotowując materiał prasowy. Niestosowne są także pytania wkraczające w intymne rejony życia rozmówcy.
Budowa i schemat
1. Tytuł – skierowanie uwagi na rozmówcę lub problem.
2. Lid, czyli zapowiedź tekstu – prezentacja rozmówcy lub tematu rozmowy.
3. Seria pytań i odpowiedzi.
4. Podziękowanie za rozmowę.
5. Podsumowanie – wnioski, puenta.
Istnieje kilka sposobów zapisywania pytań i odpowiedzi. Niezależnie od tego, którą metodę się wybierze, należy stosować ją konsekwentnie. Warto też zadbać o to, by zapis był dla odbiorcy czytelny, tzn. nie było wątpliwości, które kwestie wypowiada pytający, które – pytany.
Przykład nr 1
Redaktor: Zadaje pytanie.
Adam Nowak: Udziela odpowiedzi.
R.: Zadaje pytanie.
A.N.: Udziela odpowiedzi.
Przykład nr 2
Zadane pytanie.
Udzielona odpowiedź.
Zadane pytanie.
Udzielona odpowiedź.
Przykład nr 3
– Zadane pytanie.
– Udzielona odpowiedź.
– Zadane pytanie.
– Udzielona odpowiedź.
Przydatne zwroty i słownictwo
propozycje rozpoczęcia pytań – w jaki sposób, dlaczego, w jakim celu, kiedy, jak długo, co wpłynęło na decyzję, jak często, w jaki sposób
Wywiad-rzeka
Jest to gatunek z pogranicza dziennikarstwa i literatury faktu, zapis obszernej rozmowy ze znaną osobą – artystą, sportowcem, politykiem, filozofem, naukowcem, czyli autorytetem w jakiejś dziedzinie. Umożliwia poznanie faktów z życia rozmówcy, jego osiągnięć, światopoglądu, planów.
Przykładowy wywiad – wzór – wywiad z Adamem i Ewą o ich nieposłuszeństwie wobec Boga
