Co to jest rozprawka – definicja
Rozprawka to subiektywna forma wypowiedzi będąca przedstawieniem toku rozumowania, które prowadzi do konkretnych wniosków. Umożliwia rozważenie problemu oraz zaprezentowanie stanowiska w jakiejś sprawie.
Cechy i zasady tworzenia
Warunkiem właściwego zredagowania rozprawki jest zrozumienie tematu. Zazwyczaj zbudowany jest on z trzech elementów – problemu, który należy rozważyć (1), określenia, w jaki sposób to zrobić (2) oraz informacji dotyczącej źródeł, do których należy się odwołać (3).
Przykład:
(1) Czy warto kochać, jeśli miłość może być źródłem cierpienia?
(2) Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko,
(3) odwołując się do fragmentu „Dziadów” cz. IV Adama Mickiewicza i do innych tekstów kultury.
Rozprawka jest wypowiedzią o ściśle określonej budowie. Redagując tekst, bezwzględnie należy zadbać o spójność i logiczne uporządkowanie treści. Realizacji tematu służy jasny, konkretny styl. W rozprawce należy więc unikać szczegółowych opisów, dialogów, streszczania tekstów literackich oraz wyszukanych środków stylistycznych. Na jej atrakcyjność wpłyną natomiast umiejętnie wprowadzone cytaty, logicznie powiązane z treścią.
Budowa i schemat
Rozprawka ma kompozycję trójdzielną.
1. We wstępie przede wszystkim należy sformułować tezę, czyli twierdzenie, którego prawdziwość będziemy udowadniać (np. Warto kochać, nawet jeśli miłość jest źródłem cierpienia) lub hipotezę - przypuszczenie, opinię wymagającą rozważenia. To również część, w której należy nakreślić problematykę pracy. Można dokonać analizy pytania zawartego w temacie (np. wyjaśnić, w jakim przypadku miłość jest źródłem cierpienia) lub sformułować ogólną refleksję dotyczącą problemu (np. o roli miłości w życiu człowieka). Podsumowując, prawidłowo napisany wstęp wprowadza czytelnika w problematykę rozprawki i prezentuje stanowisko autora.
2. Rozwinięcie, zasadnicza część rozprawki, służy argumentacji, czyli przedstawieniu dowodów świadczących o słuszności przyjętego punktu widzenia. W przypadku rozprawki z hipotezą należy rozważyć wszystkie „za” i „przeciw”, czyli wskazać argumenty i kontrargumenty. Każdemu z argumentów należy poświęcić odrębny akapit. Każdy należy także rozwinąć w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi, uzupełniając ją o odpowiednio dobrany przykład z literatury (lub innej dziedziny, jeżeli wskazuje na nią temat). Warto pracę nad rozwinięciem rozpocząć od sformułowania kilku argumentów, by następnie móc dokonać wyboru tych, które najmocniej będą uzasadniać przyjętą tezę. Jeżeli chodzi o ilość argumentów, najlepiej skupić się na dwóch, trzech. Niektóre tematy są tak skonstruowane, że określają minimalną ich ilość. Przykład: (…) odwołując się do fragmentu „Dziadów” cz. IV Adama Mickiewicza (jeden argument) i do innych tekstów kultury (przynajmniej dwa).
3. Częstym błędem na tym etapie pracy jest powtarzanie wcześniej odnotowanych stwierdzeń lub powielenie zawartej we wstępie tezy. Zakończenie natomiast to miejsce na wnioski, dokonanie syntezy problemu. Powinno być sformułowane tak, by skłaniać odbiorcę do refleksji (np. miłość jako pewne ryzyko). W przypadku rozprawki z hipotezą w zakończeniu trzeba sformułować tezę.
Przydatne zwroty i słownictwo
Porządkowaniu toku rozumowania służą następujące sformułowania: po pierwsze, po drugie, z kolei, z drugiej strony, z czego wynika, podsumowując itp.
Ponieważ rozprawka ma charakter subiektywny, należy akcentować własny punkt widzenia. Pomocne będą sformułowania takie jak: sądzę, moim zdaniem, jestem przekonany, niewątpliwie itd.
Rozprawka z tezą a rozprawka z hipotezą
Celem rozprawki
